Kraanwater wordt schaars. De regering heeft een actieplan aangekondigd, omdat er anders na 2030 niet meer altijd drinkwater uit de kraan zal komen. Welke maatregelen moeten daar zeker in staan?
Eind vorig jaar luidde de vereniging van waterbedrijven in Nederland (VEWIN) de alarmbel. De productiecapaciteit van de drinkwaterbedrijven is niet toereikend om in 2030 in de vraag te voorzien. In Gelderland, Overijssel, Groningen en in het westelijk deel van Zuid-Holland is bij een plotselinge piekvraag nú al onzeker of de kraan wel blijft lopen.
Bij drie van de drinkwaterbedrijven is daarom per direct uitbreiding van de capaciteit noodzakelijk, stelde VEWIN, bij de overige zeven moet dat voor het einde van dit decennium gebeuren – anders is het onzeker of er wel altijd water uit de kraan blijft komen.
Verkenning waterbedrijven
De oproep van VEWIN volgde op een verkenning die de waterbedrijven zelf hadden uitgevoerd. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) kwam in april van dit jaar na een eigen, groter onderzoek evenwel tot een gelijkluidende conclusie.
In 2030 hebben we met z’n allen (consumenten, landbouw en industrie) in Nederland honderd miljoen kubieke meter meer drinkwater nodig dan in 2020, want de economie groeit en het aantal inwoners ook, stelde het RIVM. Tegelijkertijd is er dan, door met name de warmere zomers, minder drinkwater beschikbaar.
Actieplan leveringszekerheid
Dat vraagt om maatregelen, vond ook de Tweede Kamer. Die vroeg minister Mark Harbers van Infrastructuur en Waterstaat dit voorjaar om een ‘strategie’ en een ‘uitvoeringsprogramma’. De minister kondigde daarop een actieplan aan om de leveringszekerheid van drinkwater te garanderen. Dat plan wordt op korte termijn verwacht.
Maar welke maatregelen zou zo’n actieplan moeten bevatten? Wie moet de komende jaren welke stappen zetten om zeker te weten dat er in 2030 in het hele land altijd voldoende drinkwater beschikbaar is?
Water en bodem sturend
De recente beleidsnota Water en bodem sturend bevat al de ambitie om het drinkwatergebruik de komende jaren met 20 procent te reduceren, maar over het hoe en wat wordt weinig concreets gemeld. Het kan nog alle kanten op.
Hoe valt te voorkomen dat het watersysteem dezelfde kant opgaat als het elektriciteitsnetwerk, dat zo overvol is geraakt in de voorbije paar jaar dat aansluitingen soms niet langer mogelijk zijn, zeker niet op korte termijn?
Waterverbruik niet extreem
We gebruiken ons drinkwater voor van alles – het minste daarvan is wel om het daadwerkelijk te drinken, zegt Luuk Rietveld, drinkwaterhoogleraar van de Technische Universiteit Delft. ‘We spoelen er de wc mee door, besproeien de tuin, doen de was en de afwas en op een hete zomerdag laten we in de achtertuin een badje vollopen.’
Het huishoudelijk verbruik van leidingwater – 130 liter per dag per persoon – is groter dan het verbruik in de industrie: 818 miljard liter tegen 386 miljard liter. Dat is een hoop water, maar Rietveld benadrukt dat dit in vergelijking met onze buurlanden nog meevalt: dat Nederland vooroploopt op het gebied van watermanagement laat zich gelden.
‘De hoeveelheid water die we verbruiken is niet extreem’, zegt hij. ‘We hebben een goede infrastructuur, er lekt weinig weg. We doen het goed, maar het is wel zaak het watersysteem op orde te houden.’
Oppervlaktewater en grondwater
De bronnen van ons drinkwater zijn al sinds jaar en dag onveranderd. Een derde deel wordt gewonnen uit oppervlaktewater, via inlaten in de rivieren of het IJsselmeer; twee derde halen we uit de grond.
Om dat grondwater te winnen, is niet veel meer nodig dan een put. Boor een gat tot in de tweede, diepere waterhoudende laag.
‘Kies wel voor een poreus zandpakket, waar water naartoe kan stromen. Klei is niet geschikt’, zegt Rietveld. Zet er een filter in, stort er grint omheen en zuig het water op. Omdat het water ondergronds zuurstofloos is geworden doordat organische stoffen die hebben opgebruikt, moet het nog worden belucht. Door de toegevoegde zuurstof ontstaan er vlokken in het water van onder meer ijzer en mangaan, die met een filter eenvoudig te verwijderen zijn.
Verder lezen?
Lees het volledige artikel over de strijd tegen de groeiende waterschaarste in het juninummer van De Ingenieur. Koop hier de digitale versie voor €9,50 of neem een abonnement!
Nieuwsbrief
Vond je dit een interessant artikel, abonneer je dan gratis op onze wekelijkse nieuwsbrief.