De landbouw staat voor een dubbele opgave: meer monden voeden en toch de CO2-uitstoot verminderen. Met alleen intensiveren gaan we het niet redden, meent em.prof.dr.ir. Pier Vellinga, die vorige maand afscheid nam als hoogleraar Klimaatverandering, Water en Veiligheid aan de Wageningen University. Hij pleit voor een radicale omslag: minder vlees eten, het sluiten van ketens en terugkeer naar het gemengde boerenbedrijf.
De verduurzaming van de energiesector gaat de goede kant op. Zonne- en windenergie zijn komen bovendrijven als dominante technologieën. Maar bij de productie van ons voedsel moet nog veel gebeuren. Het methaan en de CO2 die vrijkomen als gevolg van veeteelt en melkproductie, leveren 10 tot 15 % van alle broeikasgassen. Wereldwijd legt de voedingssector een beslag op de grond van zo’n 30 %.
Minder vlees eten
De weg richting verdere intensivering van de landbouw en veeteelt loopt dood. Veruit de belangrijkste verandering die we nodig hebben, is minder vlees eten: een radicale verschuiving van onze eiwitconsumptie van dierlijke naar plantaardige eiwitten. Als we dat doen, hebben we maar een kwart van het landoppervlak nodig, stoten we maar een kwart van de CO2 uit en hebben we maar een paar procent van het water nodig vergeleken met vleesproductie. Daarnaast is een meer plantaardig dieet veel beter voor de gezondheid.
Sluit de kringlopen
Daarom pleit ik voor de brede terugkeer van het gemengde landbouwbedrijf. Nu importeren we soja uit de VS om onze dieren zo snel mogelijk mee vet te mesten. In een gemengd bedrijf sluit je de kringlopen. Met de mest van je dieren verrijk je de landbouwgrond met voedingsstoffen; verbouwde gewassen geef je te eten aan de dieren. Doordat je geen producten of grondstoffen meer over de halve planeet sleept, nemen de broeikasemissies af. Dit model is overigens niet beperkt tot één onderneming. Het kan ook werken als je lokaal of regionaal de kringlopen sluit.
Bodem wordt weer gezond
We hebben te lang met kunstmest in de grond de botte bijl gehanteerd. Op dat gemengde boerenbedrijf wordt de bodem weer gezond dankzij het gebruik van natuurlijke meststoffen, en de schimmels en bacteriën die de natuur ons gewoon cadeau doet.
Maak vlees maar duurder, dan gaan mensen er vanzelf van afzien
Dit alles zal vlees duurder maken, waardoor we het dus minder vaak zullen eten, maar dan is het wel van hogere kwaliteit. Sommige critici zeggen dat ook mensen in opkomende economieën recht hebben op hun stukje vlees, maar daar ga ik tegenin. In bijvoorbeeld Zuidoost-Azië is obesitas eveneens een volksziekte. Maak vlees maar duurder, dan gaan mensen er vanzelf van afzien.
Maar kunnen die gemengde bedrijven wel voldoende voedsel produceren voor de groeiende wereldbevolking? Ja, als we maar slimmer omgaan met het gebruik van water en bodem, en de teelten optimaal organiseren. Maar doorslaggevend is een matig gebruik van dierlijke eiwitten in ons voedselpakket. Daar moeten we wereldwijd aan werken.
Em.prof.dr.ir. Pier Vellinga is emeritus hoogleraar Klimaatverandering, Water en Veiligheid aan de Wageningen University.
Illustratie: Joost Stokhof.
Nieuwsbrief
Vond je dit een interessant artikel, abonneer je dan gratis op onze wekelijkse nieuwsbrief.