Zijn hele carrière besteedde hij aan het bedenken van systemen voor auto’s om de verkeersveiligheid te verbeteren. ESP, de elektronische beschermengel die slippende auto’s op de weg houdt, is daarvan de belangrijkste. Logisch dus dat uitvinder dr.ir. Anton van Zanten de winnaar van de European Inventor Award 2016 is.

Tekst: drs. Desiree Hoving

Wereldwijd sterven per jaar 1,25 miljoen mensen door verkeersongelukken. Dat zijn bijna drie keer zoveel doden als bij militaire conflicten, becijferde de Wereldgezondheidsorganisatie onlangs. Een van de manieren om dat enorme aantal te verminderen is door auto’s slimmer te maken. ‘De mens is de zwakke schakel tijdens het rijden. Daarom ontwikkelen we systemen die de chauffeur steeds meer ontlasten. We maken voertuigen nog autonomer, wat autorijden in principe veiliger maakt. Maar hoever ga je daarin? Wat laten we over aan de techniek en wanneer moet de chauffeur precies ingrijpen?’

Aan het woord is prof.dr. Henk Nijmeijer van de TU Eindhoven. De hoogleraar Dynamica en Regeltechniek organiseerde begin dit jaar een symposium over slimme voertuigen. Hij nodigde dr.ir. Anton van Zanten uit als een van de sprekers. ‘Zijn ESP- uitvinding is een belangrijke stap geweest om auto’s veiliger te maken.’

 

Hard remmen

ESP staat voor Electronic Stability Program, letterlijk vertaald Elektronische Stabiliteitscontrole. Het helpt de bestuurder wanneer hij plotseling hard moet remmen en in een slip dreigt te raken, bijvoorbeeld als hij ineens moet uitwijken, een bocht verkeerd heeft ingeschat of als het glad is. ESP houdt de auto veilig op de weg, omdat elk wiel afzonderlijk binnen een honderdste van een seconde is af te remmen.

De elektronische beschermengel wordt dan ook na de veiligheidsgordel gezien als de belangrijkste uitvinding voor de verkeersveiligheid. Sinds ESP in 1995 op de markt kwam en het in 2014 verplicht werd gesteld in alle nieuwe personenauto’s, heeft het 260 000 verkeersongelukken voorkomen en 8500 levens in Europa gespaard, stelt patenthouder Bosch. Bij dit Duitse bedrijf werkte Van Zanten vrijwel zijn hele carrière, van 1977 tot zijn pensioen in 2003.

 

Award

Dit jaar is de 75-jarige ingenieur dankzij zijn EPS-uitvinding uitgeroepen tot European Inventor Award 2016, in de categorie Lifetime Achievement Award. Deze prijs wordt op 9 juni in Lissabon uitgereikt. Van Zanten heeft al 110 prijzen gewonnen, waaronder de Ferdinand Porsche Prize (1999) en de Henry Ford II Distinguished Award for Excellence in Automotive Engineering (1995).

In 2010 kreeg hij de Diesel Ring. ‘Een prestigieuze prijs in Duitsland voor vindingen op het gebied van de automobielindustrie’, zegt prof.dr. Peter Zegelaar van de TU Eindhoven, die van 1998 tot 2003 op de afdeling van Van Zanten in Stuttgart werkte. ‘In deze ring zit een stukje van de eerste motor van Rudolf Diesel.’ De prijs bestond naast de ring ook uit een zak geld. ‘Wat meneer Van Zanten zo typeert is dat hij van dat geld een bonenmaalmachine heeft gekocht. Die zette hij op kantoor neer om z’n medewerkers te bedanken. ‘Ik heb het niet alleen gedaan’, lichtte hij toe. Zo toonde hij zijn dankbaarheid.’

Illustratie: Marcel Groenen

‘Bovendien weet hij als baas hoe belangrijk het is om goede medewerkers te hebben’, vervolgt Zegelaar. ‘Hij probeerde ons altijd uit de wind te houden, zodat we ons op ons werk konden concentreren. Verder heb ik hem leren kennen als een rustige en beschaafde man, die goed weet wat hij wil’, zegt Zegelaar.

 

Zelfspot

Dat bevestigt dr.ir. Wim Pasterkamp, die in 1997 bij de afdeling van Van Zanten in dienst kwam. ‘Hij komt over als een bescheiden man, is vrij klein van stuk en hij heeft een ingetogen stemvolume. Als hij anderen wil overtuigen, dan brengt hij dat rustig en hij zal nooit met zijn vuist op tafel slaan. Ik kan me een vergadering herinneren waarin een hoop retorische taal werd gebruikt. Van Zanten maakte zijn punt met een feitelijk verhaal dat hij met veel zelfspot bracht, wat hem enorm succesvol maakte.’

Hoewel ESP al in 1987 slaagde voor alle tests, duurde het nog bijna een decennium voordat het echt op de markt verscheen. Dat kwam vooral doordat het zo moeilijk was om in auto’s met computers te werken, die in die tijd nog niet zo klein waren. Het grote publiekssucces kwam in 1997, toen de Baby Benz omviel. Het A-klasse-model van Mercedes kantelde bij de elandtest, een veiligheidstest uit Scandinavië waarbij een auto plotseling moet uitwijken voor een overstekende eland. Tijdschrift Der Spiegel schreef direct na het incident: ‘Daimler Benz heeft een ziek kind gebaard – een auto die omvalt.’ ‘Mercedes moest toen snel aan de bak om het probleem te verhelpen’, memoreert Pasterkamp. ‘ESP was tot dan toe alleen in de duurdere S-klasse geïntroduceerd, maar zou ook in de goedkopere klasse voor meer veiligheid kunnen zorgen.

Dat betekende een enorme drukte voor de afdeling van Van Zanten, want het systeem moest niet alleen op veel verschillende voertuigmodellen passen, maar ook de sensoren moesten steeds goedkoper, kleiner en lichter worden. En eigenlijk werkt Bosch daar tot op de dag van vandaag aan.’

Foto's: EPO

Vond je dit een interessant artikel, abonneer je dan gratis op onze wekelijkse nieuwsbrief.