In De Ingenieur (november 2016 pagina 50) staat een essay van zelfstandig risico-analist Johan de Knijff over de beperkingen van het huidige door de overheid gehanteerde risicobegrip. Hieronder vindt u een overzicht van de referenties en andere achtergrondinformatie.
Referenties in het essay
In een voldoende compleet risicobegrip moeten alle relevante gevaren zijn verwoord. Een voorbeeld van zo'n concrete uitwerking is van een twintigtal gevaarsaspecten naar twee à drie clusters met het model van Slovic. Inclusief daadwerkelijke toepassing van die clusters als risicobegrip in Irrationaliteit in het kernenergiedebat (pdf). Vanaf pagina 4 staat een uitleg, pagina 11 bevat het overzichtsfiguur en achterin staat de lijst met referenties.
Voor het goed toepassen van risico tot en met besluitvorming gelden drie normatieve (morele) uitgangspunten: plichten, utilisme, en deugden. Het essay Waarom burgers risico's accepteren en waarom bestuurders dat niet zien (pdf) van Michel van Eeten, Liesbeth Noordegraaf-Eelens, Jony Ferket en Marjolijn Februari onderbouwt dat het niet gaat om (de grootte van) het risico, maar om de morele vraag waarom het acceptabel is om een risico aan bepaalde groepen op te leggen (pagina 9 en verder). Verder bevat het een illustratie van de tekorten in maatschappelijke besluitvorming (overzicht in twee dimensies op pagina 36).
Aanvullende informatie bij het essay
- Bij de eerste paragraaf een actueel voorbeeld van bezinning op de mogelijkheden en moeilijkheden met risico's. Het gaat om een recente studie van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid over het veiligheidsbeleid door de overheid Consistent maatwerk – handreikingen voor dossieroverstijgend risico- en veiligheidsbeleid (pdf).
- Bij het voorbeeld van geïnduceerde aardbevingen de wat uitgebreider column Naïeve normstelling van Johan de Knijff met precedent van falen van dergelijk beleid.
- Bij het voorbeeld kosten en batenanalyse een uitleg in combinatie met plichten waarom zoiets alleen niet toereikend is in de reactie Plicht en calculatie (pdf) vanaf pagina 8 van Johan de Knijff op een discussie in het blad Ruimtelijke Veiligheid.
- Bij het voorbeeld voor grenzen van de modellering de uitgebreider column Grillige gemiddelden van Johan de Knijff over het betekenisloze gemiddelde en de onvermijdelijke beleidsschokken bij een daadwerkelijke ramp.
- Bij het slotvoorbeeld waarin bij overstromingsveiligheid in elk geval de problemen onder ogen zijn gezien, de tekst Nieuwe normen voor waterveiligheid van Jongejan Risk Management Consulting met daarin ook iets over verzekerbaarheid.
Verder uitleg over risico als instrument
Een hoop onterechte verwachtingen zijn terug te voeren op verwarrend of zelfs verkeerd gebruik van het woord 'risico'. In een vrij brede definitie is risico een getalsmatige verwoording van een onzeker gevaar, maar dan nog treden (ook in het essay) 5 betekenissen op. De gevaren van een activiteit (1) kunnen worden verwoord in verschillende soorten risico’s, waarbij operationele grootheden en eenheden horen (2), zoals overlijden en euro's. Berekenen van een of meer risico's (3) levert dus risicogroottes (hoogtes). Dat soort uitkomsten (4) kunnen worden bijvoorbeeld worden geordend of tegen een norm worden vergeleken. Met een risicovolle (riskante) activiteit bedoelen we eigenlijk een activiteit waarbij we een oordeel (5) hebben gevormd over een hoge gevaarsgrootte.
Deze verschillende interpretaties van het woord risico maken bijvoorbeeld duidelijk dat een risico-analyse geen feiten onthult maar oordelen mogelijk maakt. Meer informatie en voorbeelden uit het beleid van het gebruik van 'risico' als instrument staat in de studie Risico als hulp (pdf) van Johan de Knijff.
Nieuwsbrief
Vond je dit een interessant artikel, abonneer je dan gratis op onze wekelijkse nieuwsbrief.