De inzet van automatische wapens kan alleen in specifieke situaties, waar de kans om burgerdoelen te raken voldoende klein is, zo verklaarden de opstellers van het regeringsadvies over die autonome wapens. Een verbod of moratorium is volgens de opstellers niet mogelijk.
Zolang er sprake is van menselijke controle vormen autonome wapens geen probleem. Zo luidde de kern van het rapport dat de Adviesraad Internationale Vraagstukken en de Commissie van Advies inzake Volkenrechtelijke Vraagstukken vorig jaar oktober uitbracht, een conclusie die de regering maart jongstleden volledig omarmde. Vandaag had een delegatie van de Tweede Kamer een openbaar gesprek met enkele van de samenstellers van het Advies, luitenant-generaal bd. Marcel Urlings, prof. dr. Larissa van Herik en prof.dr. Wouter Werner. Gister was er een gesprek met vertegenwoordigers van de campagne Stop Killer Robots.
Autonomie onder menselijke controle
Hoe kan het dat een automatisch wapen onder menselijke controle staat? Want onder menselijke controle betekent geen autonomie, en autonomie betekent zonder menselijke controle. Met die vraag stelde PvdA-kamerlid Michiel Servaes de kernkwestie in de discussie over autonome wapens aan de orde.
In hun inleidende opmerkingen hadden de samenstellers van het Advies er al iets over gezegd. Urlings: ‘Het is de mens die beslist om tot activering van het wapensysteem over te gaan, die vastlegt dat het doel moet voldoen aan voorgeprogrammeerde kenmerken, die de tijdsduur en het gebied van de operatie bepaalt. In dit zogeheten targeting-proces is het de mens die beoordeelt of de inzet van het wapensysteem voldoet aan de eisen van Internationaal Oorlogsrecht. Op die manier is er sprake van betekenisvolle controle op het autonome wapensystem: de mens beslist over de targeting op basis van adequate informatie.’
Werner: ‘Je kunt autonoom en niet-autonoom niet in zijn algemeenheid tegenover elkaar zetten. Het gaat om wat voor soort wapen in welke specifieke situatie.’
Grensrobot
Maar hoe gaat dat in de praktijk, wilde Servaes toch nog even weten, waarbij hij het voorbeeld noemde van een geautomatiseerd systeem dat een grenszone bewaakt die verboden terrein is. ‘De instructie aan die robot is: raak alles wat beweegt, maar als hij dat letterlijk doet lijkt me dat niet echt aantrekkelijk.’
Urlings: ‘Bepalend is: kan de commandant overzien wat het wapen doet, weet hij of er burgers nabij zijn, kan hij inschatten of hij met de inzet voldoet aan de eisen van Internationaal Oorlogsrecht? Alleen dan is inzet verantwoord.’
In de woestijn of op zee
Duidelijker dan in hun advies legden de samenstellers van het Advies duidelijke beperkingen op aan de inzet van autonome wapens: als de situatie onoverzichtelijk is, als burgerobjecten vlakbij het militaire doel liggen, als niet valt te overzien of de eventuele schade aan burgers opweegt tegen het militaire gewin, dan is de inzet van zo’n autonoom wapen niet toegestaan. Urlings: ‘Die inzet kan dus alleen waar er geen burgers zijn, bijvoorbeeld een militair doel in een verder verlaten deel van de woestijn of midden op zee.’
Urlings: Amerikaanse militairen nemen met hun drones risico’s die ze niet hadden moeten nemen
Op een vraag van PvdA-kamerlid Angelien Eijsink gaf Urlings aan dat de wijze waarop het Amerikaanse leger nu de op afstand gecommandeerde drones inzet, met veel burgerslachtoffers tot gevolg, niet aan bovengenoemd uitgangspunt voldoet: ‘De Amerikaanse militairen nemen risico’s die ze niet moeten nemen.’
Geen moratorium
Het advies keert zich tegen een verbod van of moratorium op de ontwikkeling van autonome wapens, waarom wilden de beide PvdA-kamerleden weten.
Urlings: ‘Autonome wapens zijn niet per se in strijd met het Oorlogsrecht zolang de mens de cruciale besluiten neemt. Daarnaast is de vraag: wat moet je verbieden? De gebruikte technologie komt vooral uit de ontwikkeling van de zelfrijdende auto, geldt het moratorium daar dan ook voor? De technologische ontwikkeling is nu eenmaal niet te stoppen, de stap naar de militaire toepassing is heel klein. Bovendien, vanwege het dual use-karakter van de technologie, die zowel civiel als militair is te gebruiken, valt zo’n moratorium ook niet te handhaven.’
Van Herik pleitte voor een andere benadering: ‘De technologie ontwikkelt zich, en de discussie moet zich daarin mee-ontwikkelen. Voor elk concreet wapen moeten we kijken hoe we die menselijke controle kunnen invullen. Er zijn ook juridische procedures die daarin voorzien.’
Openingsfoto: Terminator van Warner Bros. Pictures
Nieuwsbrief
Vond je dit een interessant artikel, abonneer je dan gratis op onze wekelijkse nieuwsbrief.