Ook in de wereld van de infrastructuur zijn data steeds belangrijker, bij het ontwerp, in het gebruik en voor preventief onderhoud. ‘We gebruiken die gegevens, want dat levert zowel ons als de klant voordeel’, aldus Marinus Schimmel, directievoorzitter van BAM Infra.
Een bewegend hologram van 2,5 bij 3,5 m groot, volledig in kleur. Je zou al gauw denken dat het gaat om een kunstproject van Studio Roosegaarde, maar niet dus. Op de hologram zijn verschillende projecten van BAM Infra te zien, bedoeld voor een presentatie op de komende beurs InfraTech in Rotterdam. ‘We willen laten zien dat we een door en door 3D-digitaal bedrijf zijn’, vertelt Marinus Schimmel, directievoorzitter van BAM Infra Nederland.
Digitale tijdperk
Het bedrijf is actief op het gebied van weg-, spoor- en waterinfrastructuur en netwerken voor telecom en elektriciteit, en is tegenwoordig ook steeds vaker verantwoordelijk voor het onderhoud en het beheer van die infrastructuur. Schimmel, van origine marketeer en sinds 2013 als directeur aan BAM verbonden, ziet het als zijn missie om BAM Infra het digitale tijdperk in te loodsen. ‘We doen dat vooral omdat we er voordeel mee bereiken, zowel voor de klant als voor onszelf.’
We weten precies of een vrachtwagen zijn banden goed heeft opgepompt
Als voorbeeld noemt hij sensoren in de weg die de bandendruk meten. ‘We weten precies of een vrachtwagen zijn banden goed heeft opgepompt. Zijn die te zacht, dan kost dat de eigenaar van die vrachtwagen extra brandstof en de weg extra slijtage, en dan hebben wij de extra onderhoudskosten. Nu mogen we de eigenaar van de vrachtwagen er nog niet op aanspreken vanwege privacy, maar dat gaat vast veranderen. Sterker nog, we kunnen nu ook al ruim van tevoren zien aankomen dat een vrachtwagen een klapband gaat krijgen. Het duurt niet lang meer voordat we het voertuig dan bijtijds van de weg kunnen halen.’
Op een droge weg hoef je geen zout te strooien
Een tweede voorbeeld: het strooien van zout bij vorst. Nu gebeurt dat op basis van de weersvoorspelling. Maar de buitentemperatuur is niet de enige factor die bepaalt of een weg glad wordt. Is die kurkdroog, dan is er niets aan de hand. ‘Met sensoren die de vochtigheid en temperatuur van het asfalt meten, kunnen we gericht bepalen waar wel of niet moet worden gestrooid. Dat scheelt zoutgebruik, bespaart zo kosten en leidt tot minder zoutbelasting voor het milieu.’ Je zou het Schimmels credo kunnen noemen: innovaties die milieu en energie sparen of leiden tot minder materiaalgebruik, gaan vaak samen met businessvoordeel voor het bedrijf.
Proefvakken
Voorlopig is het gebruik van sensoren en het analyseren van big data om patronen te herkennen nog experimenteel; het gebeurt alleen nog in proefvakken. Maar voor Schimmel staat vast dat daar de toekomst van zijn bedrijf ligt. ‘Data worden een steeds belangrijker onderdeel van ons verdienmodel.’ Zo beloont spoorbeheerder Pro- Rail zijn aannemers voor het voorkomen van verstoringen in de dienstregeling. ‘Met remote monitoringsystemen houden we seinen en wissels in de gaten en kunnen we voorspellen wanneer een onderdeel gaat falen. Wil je dit preventieve onderhoud goed doen, dan betekent dat veel interpretatie van veel data. Want uiteindelijk wil je een dashboard dat de operator alleen een signaal geeft als er echt iets aan de hand is.’
Het ontwikkelen van deze datatechnieken gebeurt goeddeels in eigen huis. In het bedrijfsonderdeel BAM Infraconsult is alle kennis ondergebracht. Er werken daar 450 professionals – in totaal heeft BAM Infra circa 4000 werknemers.
Het datagebruik beperkt zich overigens niet tot onderhoud. ‘Beheerders van parkeergarages reserveren plekken voor elektrische auto’s, maar het komt vaak genoeg voor dat die leeg staan, terwijl andere auto’s dringend op zoek zijn. Straks vragen we aan mensen om te laten weten of ze die dag komen, bijvoorbeeld via een app. Vervolgens krijgen de parkeergarages een signaal: er komen vandaag zoveel elektrische auto’s. Blijven er plekken over, dan kun je die vrijgeven voor andere auto’s. We zijn in gesprek met beheerders van parkeergarages over hoe we dat voor elkaar krijgen.’
Slimme meters
Ook werkprocessen profiteren van datagebruik. ‘Wij hebben de opdracht verworven om miljoenen slimme meters te plaatsen. Dankzij gebruik van wijkprofielen die aangeven wanneer mensen thuis zijn, en de ontwikkeling van bepaalde algoritmes is het mogelijk dat de bewoner tot een dag van tevoren op een uur nauwkeurig aangeeft wanneer hij of zij thuis is. Onze monteurs staan dan op dat moment ook voor de deur. Dat is een logistieke prestatie van formaat waarmee we leveranciers als IBM en Capgemini de loef hebben afgestoken.’
Het ultieme doel is dat als het werk klaar is, de uitvoerder met zijn tablet een foto maakt
Ook op de bouwplaats slaat de digitalisering toe. ‘Ons actuele motto is van 3D naar 3D.’ Schimmel doelt op de bestaande praktijk dat het ontwerpen van een project weliswaar in 3D gebeurt met zogeheten Building Information Modeling (BIM), maar dat de bouwplaats altijd nog 2D-werktekeningen gebruikt.
‘Kort geleden hebben we een experiment gedaan bij de aanleg van een spooronderdoorgang in Ede. De uitvoerders hadden een tablet met daarop het 3D-model. Vooral bij het aanbrengen van de wapening werkt dat veel handiger.’ Het ultieme doel is dat als het werk klaar is, de uitvoerder met zijn tablet een foto maakt. Vervolgens controleert de software of het werk is gebeurd conform de tekening. ‘We kunnen daarmee ook richting de opdrachtgever aangeven dat het werk goed is gedaan.’
Gebruik van data en werken met 3D-modellen, al met al is de presentatie van dat hologram dus zo gek nog niet.
Spoorvorming op snelwegen
Zelfrijdende auto’s die in een treintje rijden. Dat klinkt prachtig, maar heeft iemand er wel eens bij stilgestaan dat als die auto’s feilloos achter elkaar rijden, er spoorvorming ontstaat? ‘Je kunt dat op twee manieren tegengaan: of we maken in de weg een extra verhard spoor, waar die auto’s dan op moeten rijden, of we zorgen dat de voertuigen steeds een ander stukje van de weg gebruiken. Dit speelt vooral bij vrachtwagens, want die veroorzaken de meeste vervorming van het asfalt.’ Met dit voorbeeld wil directievoorzitter Marinus Schimmel maar aangeven dat BAM Infra volop nadenkt over de autorevolutie die gaande is. ‘Een aantal jaren geleden hebben we een proef gedaan met inductief opladen via de weg. Op die manier is het actieradiusprobleem van elektrische auto’s op te lossen. De autobatterij dient dan als back-up.’ De techniek werkt, maar de opgave is waar die inductie-infrastructuur moet komen. ‘Bij druk bereden stukken of juist op plekken waar de auto toch al moet stoppen? Er valt nog veel uit te zoeken en te optimaliseren.’
In de verre toekomst voorziet Schimmel het einde van de middenberm. ‘We leggen nu haast standaard evenveel stroken de ene als de andere kant op, terwijl de mobiliteitsvraag gedurende de dag sterk wisselt.’ Zo komt het op de vijfbaanssnelweg A2 tussen Amsterdam en Utrecht vaak genoeg voor dat het verkeer de ene kant op hooguit drie van de rijstroken benut, terwijl er aan de andere kant een file staat. ‘Uiteindelijk gaan we, wanneer zelfrijdende auto’s de norm zijn, toe naar één vlak asfalt, waarbij we met elektronisch gestuurde belijning een flexibele middenberm creëren. Op die manier kunnen we op het bestaande asfalt veel meer voertuigen kwijt.’
Bijzondere projecten van BAM
Recyclebaar asfalt
Twee proefstroken van 1 km lang zijn in oktober dit jaar aangelegd met 93 % hergebruik van asfalt. Het gaat om het zogeheten Low Emission Asphalt Pavement (LEAP). Daarbij is in de onderlaag van het dubbellaags zoab gebruikgemaakt van teruggewonnen bitumen, de toplaag is deels voorzien van vers materiaal. De bereidingstemperatuur bedraagt minder dan 100 °C, veel lager dan de gebruikelijke 180 °C. Het nieuwe asfalt is bovendien extra stil.
Metrostation Den Haag Centraal
Op Den Haag Centraal stoppen alle trams op het bovendek en dat moest ook gaan gelden voor metrolijn E (de voormalige Erasmuslijn). Het viaduct dat BAM Infra daarvoor bouwde, heeft een stalen onderdek dat dubbel is gekromd. Dat was alleen mogelijk omdat er nu machines zijn die 3D-aangestuurd stalen profielen kunnen vormen.
Rotterdamse Baan
De nieuwe verbinding tussen knooppunt Ypenburg en het centrum van de stad is de meest duurzame tunnel, zo claimt de gemeente Den Haag. Die duurzaamheid komt niet zozeer door het gebruik van beton, maar wel door andere zaken. Zo rijden alle voertuigen van BAM Infra en de onderaannemers op GTL, de synthetische diesel van Shell die minder vervuiling veroorzaakt. Bij de engineering is gekozen voor de formule dat hoge materiaalkwaliteit gelijk staat aan minder gebruiken. Dat geldt bijvoorbeeld voor de wapening en het asfalt. De tunnel zelf is uitgerust met een zogeheten fijnstofmagneet, met zonnepanelen bij de in- en uitritten van de tunnel, met het gerecyclede LEAP-asfalt met minder geluidsoverlast, en ledverlichting. In zijn totaliteit bedraagt de CO2-reductie dankzij het pakket duurzaamheidsmaatregelen circa 38 000 ton.
Afzinkbare turbinefundering
BAM Infra levert medio volgend jaar de afzinkbare fundering voor vijf windturbines van het Franse energiebedrijf EDF. Het gaat om een proefproject voor de kust van het Engelse Northcumberland, waar de Noordzee zo’n 40 m diep is. Het inheien van een funderingspaal voor de turbines van 8,3 MW is op zo’n diepte ondoenlijk, vandaar de afzinkbare fundering. Het kegelvormige betonnen caisson heeft een doorsnede van 30 m met daarin de 60 m hoge funderingspaal. Het caisson wordt ter plekke op de vlakgemaakte zeebodem afgezonken en volgestort met ballast. De grote massa en diameter zijn voldoende om de windturbine op zijn plaats te houden.
Openingsfoto: de nieuwe haven bij Cadzand, waar voor de pieren voor het eerst de X-blokken van BAM werden toegepast.
Nieuwsbrief
Vond je dit een interessant artikel, abonneer je dan gratis op onze wekelijkse nieuwsbrief.