Voor blinden was er al braille om tekst te lezen. Daar komt nu een techniek bij om ook tekeningen, grafieken en figuren te ‘bekijken’. Amerikaanse ingenieurs gebruiken de 3D-printer om de figuren in reliëf af te beelden.
Wereldwijd zijn naar schatting veertig miljoen mensen blind of slechtziend. Niet alleen in het dagelijks leven, maar ook in de wetenschap ervaren zij extra hindernissen ten opzichte van mensen die goed kunnen zien. Ze kunnen de figuren in boeken en papers niet bekijken, en bij het afdelingsoverleg krijgen ze de PowerPointpresentatie niet mee.
3D-printer
Wetenschappers en ingenieurs van enkele universiteiten in de Verenigde Staten leggen zich hier niet bij neer. Ze hebben een techniek bedacht om blinden en slechtzienden toch toegang te geven tot visueel weergegeven wetenschappelijke resultaten.
Ze zetten de 3D-printer in om zogeheten lithofanen te maken, schrijven ze deze week in het gratis toegankelijke wetenschappelijke tijdschrift Science Advances. Dit zijn dunne plakjes plastic, met variabele dikte. Blinden kunnen aan het hobbelige oppervlak voelen, en zo informatie meekrijgen, zoals een grafiek of een uitlezing van een meetapparaat. Tegelijk heeft de lithofaan ook voor ziende collega’s nut. Die kunnen het plaatje tegen het licht houden en zo de originele figuur bekijken aan de hand van licht-donker-verschillen.
Kunstvorm
Hoewel deze toepassing nieuw is, is het maken van lithofanen als kunstvorm mogelijk al een paar duizend jaar oud.
Lithofanen zijn in een oppervlak (traditioneel dun porselein of was) uitgesneden of uitgekerfde afbeeldingen die ondoorzichtig lijken wanneer ze van voren worden belicht, maar oplichten als 3D-beeld wanneer ze van achteren worden belicht. Dit komt doordat de dunnere delen van het snijwerk meer licht doorlaten dan de dikkere delen. Hier een voorbeeld (bron: Wikipedia):
Foto’s: publiek domein
Comeback
Toen fotografie in de negentiende eeuw opkwam, werden lithofanen snel minder populair. Maar de afgelopen jaren maken ze een bescheiden comeback, schrijven collega-wetenschappers in een begeleidend artikel, doordat 3D-printen het maken van zo’n kunstwerk goedkoop maakt. Een lithofaan hoeft maar 50 cent aan plastic voor in de 3D-printer te kosten, schatten ze in.
Proefpersonen
De bedenkers van de wetenschappelijke lithofanen hebben in de praktijk getest hoe goed blinden de ge-3D-printe grafieken kunnen lezen. Daartoe legden ze de plastic plakjes voor aan een groep proefpersonen, waarvan een deel blind was, een deel ziend, en een deel ziend met een blinddoek voor. Bij de meeste grafieken bleken de blinden beter in het lezen ervan dan de ziende proefpersonen. Dit suggereert dat deze nieuwe toepassing van lithofanen geschikt is om in de wetenschap iedereen te laten delen in de informatie die in grafieken en figuren is vervat.
Als een spel speelkaarten
De auteurs van het begeleidende artikel doen de uitvinders van de nieuwe techniek ook nog een idee aan de hand. Terwijl overleg in onderzoeksgroepen veelal gaat door middel van korte PowerPointpresentaties, moeten blinden hier het grafische gedeelte van missen.
‘Het ligt daarom voor de hand om te overwegen elke PowerPointslide van een presentatie om te zetten in een lithofaan, zodat de wetenschappers in het publiek de afbeeldingen in hun handen kunnen houden als een spel speelkaarten’, schrijven ze in hun artikel. Op deze manier kan elke collega meekijken naar de grafieken en meetresultaten en wordt het wetenschapsbedrijf werkelijk inclusief voor blinden en slechtzienden.
Openingsfoto: voorbeeld van een ge-3D-printe SDS-PAGE-grafiek, het resultaat van een techniek om eiwitten te scheiden. Foto: Jordan Koone and Bryan Shaw
Nieuwsbrief
Vond je dit een interessant artikel, abonneer je dan gratis op onze wekelijkse nieuwsbrief.