Voor het eerst is afgelopen nacht een ruimtesonde met opzet op een hemellichaam gecrasht. NASA deed het experiment om te onderzoeken of een eventuele asteroïde die in de toekomst op aarde dreigt neer te storten, uit zijn baan kan worden gestoten.
Het is een bekende verhaallijn in Hollywoodfilms (denk aan Armageddon, Deep Impact en Don’t Look Up): een asteroïde of komeet dreigt op aarde neer te storten en zo de hele mensheid weg te vagen. Dan staat er een held op die zich opoffert om het rotsblok op te blazen en zo de mensheid redt.
Prachtige verhaallijn voor een spannende film natuurlijk, maar in de werkelijkheid valt tegen zo’n ruimterots natuurlijk niks te beginnen. Toch?
Asteroïde een zetje geven
Daar denkt een team natuurkundigen en ruimtevaartingenieurs in de Verenigde Staten anders over. Onder de noemer Double Asteroid Redirection Test (DART, leuke afkorting weer) heeft NASA samen met Johns Hopkins University een experiment opgezet om een onschuldige asteroïde een zetje te geven door er een sonde op te laten neerstorten.
Niet met een mens aan boord, zoals in de film, maar het blijft een spectaculair plan. Het idee is dat een dreigende asteroïde met zo’n opzettelijke botsing een klein beetje van baan verandert, en zo de aarde mist.
Miljoenen kilometers
Afgelopen nacht is dit idee voor het eerst in de praktijk getest. Nadat de sonde in november vorig jaar werd gelanceerd, maakte hij het afgelopen jaar een miljoenen kilometers lange tocht om de zon. Afgelopen nacht legde hij zijn laatste stukje af: een kamikazeactie op de asteroïde Dimorphos.
En dat levert spectaculaire beelden op, want de sonde had een camera aan boord, die tot op het laatst scherpe beelden naar aarde stuurde. Was asteroïde Dimorphos een uur voor de impact nog maar een lichtstipje in de verte, in de laatste seconden voor impact veranderde dat al snel in een pokdalig rotsblok met de allerkleinste details:
Ideale uitkomst
Nooit eerder zullen ze bij NASA zo opgetogen zijn geweest dat de verbinding met een ruimtevaartuig werd verbroken. ‘Normaal gesproken is het slecht als je het signaal van een ruimtevaartuig verliest’, zei Ralph Semmel van Johns Hopkins University tegen The New York Times. ‘Maar in dit geval was het de ideale uitkomst.’
DART
De sonde DART werd ontwikkeld en gebouwd aan het Applied Physics Laboratory van de Amerikaanse Johns Hopkins University. Een cruciaal onderdeel was de Didymos Reconnaissance and Asteroid Camera for Optical navigation (DRACO), die het mogelijk maakte dat de sonde op koers bleef en uiteindelijk met 7 kilometer per seconde (ruim 22.000 kilometer per uur) op Dimorphos insloeg.
Deze hoge-resolutiecamera (rechts te zien) kreeg de asteroïde Didymos, waar Dimorphos omheen cirkelt, dertig dagen voor impact al in beeld. Met behulp van de hogeresolutiebeelden van de camera kon de sonde bijsturen en zorgen dat de botsing zou plaatsvinden.
Veertig telescopen
Na de impact van afgelopen nacht houden astronomen nu vanaf aarde met veertig verschillende telescopen de baan van Dimorphos in de gaten, aangevuld met de ruimtetelescopen Hubble en James Webb. Waar het allemaal om gaat is hoe die baan precies is veranderd door de botsing.
Daar zit enige onzekerheid in omdat van de asteroïde niet alles bekend is. Hoe zwaar is-ie eigenlijk precies en hoe is zijn massa verdeeld? Dat hangt af van zijn precieze vorm, en van de stoffen waaruit hij is opgebouwd. Daar kunnen astronomen met hun waarnemingen een goed onderbouwde slag naar slaan, maar zeker weten doen ze het niet.
Planetary defense
Terwijl nu de eerste stappen worden gezet op het gebied van ‘planetary defense’ tegen objecten van buiten onze atmosfeer, benadrukken alle betrokkenen dat er geen asteroïde op ramkoers met aarde ligt. We hoeven ons dus nog niet direct zorgen te maken.
Beeldmateriaal NASA / Johns Hopkins University
Nieuwsbrief
Vond je dit een interessant artikel, abonneer je dan gratis op onze wekelijkse nieuwsbrief.