Vissers hebben last van bijvangst: vissen en zeedieren waar ze niet in geïnteresseerd zijn, omdat ze die niet kunnen verkopen. Pieke Molenaar ontwerpt slimme netten om de bijvangst te verminderen.
Vissen: Pieke Molenaar is er gek van. Van het werkwoord – in zijn vrije tijd gooit hij graag een hengeltje uit – maar ook van de dieren. Want voor zijn werk maakt Molenaar zich druk over de visstanden in de Noordzee. Hoewel het daar inmiddels best behoorlijk mee gaat – afhankelijk van de vissoort – kan het altijd beter.
Want vissers hebben nog altijd bijvangst: wanneer ze hun netten door het water trekken, blijven daar vaak een hoop vissen en andere zeedieren in hangen waar ze niet in geïnteresseerd zijn. Afhankelijk van de soort waarop wordt gevist, loopt die bijvangst regelmatig op tot 50 % van alle vangst, soms zelfs tot 90 %. Dit probleem probeert Molenaar aan te pakken door sleepnetten slim te ontwerpen. Zodat die bijvoorbeeld langoustines vangen, maar vissen doorlaten.
'Ben je zo'n groene?'
Dat klinkt als een goed idee, maar de visserij is een conservatieve sector, waarin hard moet worden gewerkt om een goede boterham te verdienen. Als dan een onderzoeker zich meldt met een nieuw sleepnet dat de bijvangst vermindert, maar misschien de marktwaardige vangst ook een beetje, dan kijkt een visser op zijn minst de kat uit de boom. ‘Als ik voor het eerst meevaar met zo’n visser, merk ik dat ze me een beetje proberen te peilen. Al snel komt de vraag: ben je zo’n groene?’ Clubs als Greenpeace schetsen meestal een te negatief beeld van de visserij.
Molenaar gaat gewoon het gesprek aan met de visser. ‘Vaak heeft die niet eens meer door hoeveel bijvangst hij heeft. Pas als je samen naar die berg vis staat te kijken, daalt het besef weer een beetje in. ‘Tsja, da’s toch wel veel. Misschien moeten we er maar wat aan doen’, zeggen ze dan.’
Hard aanpoten
Met de meest veranderingsgezinde vissers ontwikkelt Molenaar dan een net dat beter vissen selecteert. Daarbij speelt het natuurlijke gedrag van vissen een grote rol. ‘Als er een sleepnet aankomt, gaan platvissen op de bodem liggen. Andere soorten, zoals schelvis, schieten juist weg naar boven. Door panelen in het sleepnet aan te brengen of secties af te sluiten met sorteerroosters kunnen we de gewenste vissen selecteren.’
Molenaar geniet van de enorme variatie in zijn werk. Dan zit hij een paar dagen op kantoor in IJmuiden, dan woont hij aan de andere kant van de wereld een wetenschappelijk congres bij. Het meest tot de verbeelding spreken zijn vijf etmalen durende tochten met vissers ‘Elke twee uur wordt een net vol vis omhooggehaald, dus dat werk is al hard aanpoten voor de opvarenden. Maar vaak ben ik nog langer bezig, want als ik alle verschillende soorten vis heb gesorteerd, moet ik ze ook nog opmeten en noteren.’
Hoe ziet Molenaar de toekomst? ‘Qua werk heb ik weinig te wensen; ik vind dit een heerlijke positie. Wel hoop ik dat over vijf jaar de Nederlandse visserij een stuk selectiever is, met minder bijvangst. Daar denk ik wel aan te kunnen bijdragen. Neem nu de tong, de ontsnappingskunstenaar onder de vissen. Een heerlijk visje, maar met te veel bijvangst. Daar heb ik wel een paar ideetjes voor.’
Naam Pieke Molenaar
Leeftijd 32
Titel ir.
Opleiding Aquaculture and marine resource management, Wageningen University & Research
Functie onderzoeker visserijtechniek bij Wageningen Marine Research
Pieke Molenaar is één van de dertien ingenieurstalenten van Nederland 2017.
Nieuwsbrief
Vond je dit een interessant artikel, abonneer je dan gratis op onze wekelijkse nieuwsbrief.