Het internet heeft burgerwachten en eigenrichting een heel nieuwe dimensie gegeven. In plaats van knokploegen met zaklantaarns, zijn het nu trollen met memes. Maar ze zijn minstens zo effectief en problematisch.
Toen een lokaal opsporingsprogramma op RTV Oost beelden uitzond van een oudere vrouw die een portomonnee stal in een supermarkt, hadden ze niet kunnen verwachten dat de vrouw een paar maanden later zelfmoord zou plegen. De beelden waren via videodeelsite Dumpert online verschenen en door velen gezien. Een deel van de 'reaguurders' op de site bedreigde en beledigde de vrouw, die zich al meteen na de uitzending van RTV Oost had aangegeven. Niet lang na het verschijnen van het filmpje op Dumpert beroofde de vrouw zichzelf van het leven.
Dit is het effect zijn van digitale vigilantes, mensen die op allerlei manieren proberen om gerechtigheid te halen op het internet. Soms gaat dat over het aan de schandpaal nagelen van neonazi's en racisten, soms over het achtervolgen van mensen die een klein vergrijp pleegden dat toevallig door een heleboel mensen werd gezien.
Surveillancecultuur
Er is weinig wetenschappelijk onderzoek naar dit nieuwe fenomeen. Aan de Erasmusuniversiteit probeert de Canadese Daniel Trottier digitaal vigilantisme in kaart te brengen. Hij kijkt wat alle acties gemeen hebben, en welke rol internet, sociale media en de surveillancecultuur in een land spelen.
'Het gaat altijd om een langere periode van extreme zichtbaarheid, vaak aangewakkerd door influencers of mainstream media. Mensen voelen zich dan geroepen om gerechtigheid te halen door iemand lang te shamen. Dat dat grote gevolgen kan hebben, zag je bij de Dumpertzelfmoord.'
Klein dorp
In feite maakt sociale media het internet tot een klein dorp. Elk minuscuul vergrijp wordt gezien door de buren, doorgekletst en voor je het weet ben je de schande van het dorp. Het probleem is dat er aanzienlijk meer mensen op het web 'wonen' dan in een gemiddeld dorpje. Mede daardoor is digitaal vigilantisme een veel groter dier geworden, waar een hoop mensen mee te maken krijgen.
In De Ingenieur van december een uitgebreid verhaal over digitale knokploegen. De digitale uitgave van het decembernummer van De Ingenieur is hier voor € 7,50 te koop. Of neem een digitaal jaarabonnement met een flinke korting voor € 69.
Nieuwsbrief
Vond je dit een interessant artikel, abonneer je dan gratis op onze wekelijkse nieuwsbrief.