Er is reden genoeg voor kritiek op het Energierapport van minister Kamp. Maar heb ook oog voor wat er wél in staat dat belangrijk is, vindt Frank Biesboer, hoofdredacteur van De Ingenieur.
Het was weer draaiorgeldag na het verschijnen van het Energierapport van minister Kamp, een week geleden. ‘Kamp stelt alle hete hangijzers, zoals het sluiten van kolencentrales en het stoppen met de gaswinning in Groningen, weer uit’, zo klonk het bij Milieudefensie. Transitiehoogleraar Jan Rotmans zette al zijn registers open met ‘ambitieloos, visieloos, richtingloos, waardeloos’.
Slaat die kritiek dan nergens op? Zeker wel. Het Energierapport formuleert geen stappen om in 2050 tot een CO2-reductie van 80 tot 95 % te komen; er staan geen concrete maatregelen, verplichtingen of nieuwe emissienormen in ('Energieraport Kamp: denkstappen naar duurzaam'). Hoe en in welk tempo de kolencentrales uit ons energielandschap moeten verdwijnen? Het blijft in het vage. En zo kan ik ook nog wel even doorgaan met het spuien van kritiek.
Toch wil ik het deze keer voor minister Kamp opnemen. Want wie had van deze minister iets anders verwacht dan dat hij zou vasthouden aan de afspraken uit het Energie-akkoord, waarbij het hem al moeite genoeg kost om die te halen.
Het is dan ook veel interessanter om te kijken wat minister Kamp wél aan de orde stelt in het Energierapport. Want dit behandelt een aantal knelpunten op weg naar de CO2-arme samenleving, waar nog niemand een antwoord op heeft. Het is zowel opmerkelijk als belangrijk dat een regeringsdocument die aan de orde stelt.
Energie-intensieve industrie
Neem wat Kamp zegt over de energie-intensieve industrie. Die is goed voor een kwart van het totale energieverbruik en is dus een essentiële factor bij de gewenste transitie. Het Energierapport herhaalt niet alleen een obligaat pleidooi voor energiebesparing, maar stelt een wezenlijk vraagstuk aan de orde: om deze sector CO2-arm te maken zijn er doorbraaktechnologieën noodzakelijk; met het vasthouden aan het bestaande gaat het niet lukken! Genoemd worden systeeminnovaties waarbij energieoplossingen samengaan met de vervanging van grondstoffen en opvang en hergebruik van CO2.
Vaag, weinig concreet, zeker. Maar hier wel een punt waar de meeste energiediscussies en campagnes aan voorbijgaan: hoe krijgen we de energieslokop van de moderne westerse industrie tot een sector die past bij een CO2-arme samenleving?
Fossiele logica
In De Ingenieur heeft journalist Timo Können in het verleden indringende artikelen geschreven over de procesindustrie, met steevast als conclusie: de sector zit opgesloten in zijn eigen fossiele logica ('Energie-intensieve chemie'). Er moet daar heel veel gebeuren, en dat maakt het signaal in het Energierapport van belang. Grijp dat aan, milieubeweging, zou ik zeggen. Gebruik dat signaal om rond de energie-intensieve industrie net zo’n netwerk te mobiliseren als bijvoorbeeld rond de glastuinbouw is gebeurd, waar de voorlopers zo ver zijn gekomen dat ze geen aardgas meer opstoken maar in plaats daarvan energie produceren, en het is nog steeds kas-teelt!
Burgerverzet
Zo zijn er meer voorbeelden te noemen van relevante onderwerpen in het Energierapport. Bijvoorbeeld over het ruimtebeslag van duurzame energiebronnen als wind en zon. Er is een tegenmacht tegen de plaatsing van windturbines op land of op beperkte afstand van de kust, omdat mensen de hinder en horizonvervuiling niet willen. Kamp agendeert dit punt, komt met suggesties. Pak die handschoen op zou ik zeggen, kom met eigen suggesties en best practices, want het burgerverzet is een serieuze factor.
Waarom, Jan Rotmans, geen suggesties over wat er in zo’n agenda aan bod zou moeten komen?
Kamp zet in zijn Energierapport ook de deur open voor een nieuwe onderzoeksagenda. Onderzoek is geduldig, kun je zeggen, maar er zijn nu eenmaal vraagstukken waar we nog geen antwoord op hebben. Waarom, Jan Rotmans, geen suggesties over wat er in zo’n agenda aan bod zou moeten komen? Wat hebben we nog nodig voor de overgang naar de CO2-arme samenleving?
Het Energierapport geeft alle aanleiding voor kritiek op het ontbreken van maatregelen die de gewenste verandering dichterbij brengen. Maar die kritiek is nu vooral het afdraaien van hetzelfde deuntje, waarbij het er vooral om lijkt te gaan het standpunt zo scherp en theatraal mogelijk te laten klinken. Heb in plaats daarvan ook oog voor wat minister Kamp wèl aan de orde stelt om de gewenste transitie dichterbij te brengen, doe daar iets mee, en laat dat geluid niet verloren gaan in de herrie van het eigen draaiorgel.
Nieuwsbrief
Vond je dit een interessant artikel, abonneer je dan gratis op onze wekelijkse nieuwsbrief.