Gisteren, woensdag 19 april, kregen sommige Nederlanders geld toe voor het verbruiken van elektriciteit. Hoe zit dat?
De wasmachine en vaatwasser aan, stapels tosti’s bakken en een volle waterkoker laten pruttelen. Dat is wat sommige mensen gisteren, woensdag 19 april, begin van de middag deden, zo schreven zij op social media. De prijs voor elektriciteit was toen namelijk een paar uur lang negatief: je kreeg dus geld toe als je stroom verbruikte.
Dit gold alleen voor de (kleine) groep mensen met een dynamisch energiecontract, wat wil zeggen dat de prijs die zij voor elektriciteit betalen, varieert per uur. Die prijzen worden een dag van tevoren bepaald aan de hand van het weerbericht en de verwachte vraag, vertelt Fokko Mulder, hoogleraar materials for integrated energy systems aan de TU Delft.
‘Als het verwachte aanbod van elektriciteit dan groter is dan de vraag, en de stroom kan ook niet naar het buitenland, dan kunnen er negatieve prijzen optreden.’
Dat ziet er zo uit:
Zon schijnt overvloedig
Een dergelijke situatie kan optreden op een dag dat de zon overvloedig schijnt én het stevig waait. Zoals gisteren dus. De zonnepanelen brachten ook relatief veel op omdat de luchttemperatuur nog laag ligt; dat vindt het silicium fijn. Op een snikhete zomerdag daalt de efficiëntie van een zonnepaneel flink.
Ook was er gisteren sprake van curtailment, het met opzet niet opwekken van duurzame stroom, met als doel vraag en aanbod (en dus het stroomnet) in balans te houden. Windturbines staan dan bijvoorbeeld stil, terwijl het wel waait. Volgens Mulder bleef er gisteren op de piek ongeveer 5 gigawatt aan duurzame stroom onbenut.
Zonnepanelen uit
Wenselijk is die situatie niet. Voor stroomproducenten is het niet fijn dat zij geld moeten betalen voor het afzetten van hun product. En hetzelfde geldt voor consumenten of bedrijven die zonnepanelen op dak hebben liggen (en een dynamisch energiecontract hebben dus): zij worden als het ware gestraft voor het leveren van duurzame elektriciteit. Krijgen zij daar – afhankelijk van hun contract – normaal gesproken geld voor, nu moeten zij betalen. Sommige particulieren zetten gisteren dan ook hun panelen tijdelijk uit.
Accu's thuis en in industrie
Op korte termijn is er geen oplossing voor deze zon- en windrijke dagen, stelt Mulder. Wat zou helpen zijn accu’s bij mensen thuis, die de overtollige stroom opslaan, of grote accu’s op industrieel niveau. ‘Thuisaccu’s dalen nog nauwelijks in prijs, dus die zijn nu niet interessant voor particulieren. Pas als de salderingsregeling vervalt, wordt dat interessant voor zonepanelenbezitters. Daarnaast willen allerlei bedrijven grootschalige accu’s plaatsen die een paar uur kunnen overbruggen. Ik meen in totaal voor 34 gigawatt aansluitcapaciteit.’ Die zouden helpen, maar staan er voorlopig nog niet.
Opslag organiseren
Wat op termijn kan helpen is om meer vormen van opslag te organiseren. In de vorm van genoemde grootschalige accu’s, maar ook door fabrieken te bouwen die waterstof produceren op vergelijkbare schaal. Hier staan lange rijen elektrolysers die duurzame elektriciteit gebruiken om water te splitsen in waterstof en zuurstof. ‘Een elektrolyser is nooit “vol” als een batterij’, zegt Mulder. ‘Die kan gewoon lekker doordraaien als je stroom te veel hebt en de batterijen al vol zitten.’
Buurlanden
Voor de iets langere termijn zullen er ook betere verbindingen met buurlanden moeten komen, zodat elektriciteit die in land A over is, naar land B kan worden doorgesluisd. ‘Die netten moeten nog verzwaard worden. Ook is wisselstroom dan niet meer voldoende, maar er zullen gelijkstroomkabels moeten worden gelegd. Dit is overigens een deeloplossing, omdat uiteindelijk heel de EU ongeveer tegelijk dag en nacht heeft, en ook zomer en winter, en dus redelijk gelijktijdig vraag en over- of onderaanbod beleeft.’
Vraagsturing
Het bakken van tosti’s en het draaien van vaatwassers zijn overigens geen onzin, bezweert Mulder. Die acties helpen wel degelijk een beetje. ‘Dat is een vorm van demand response, van vraagsturing. Als maar genoeg mensen op zo’n piekmoment hun apparaten aanzetten, dan kan dit alles bij elkaar de stroomprijs beïnvloeden. Ook het laden van je elektrische auto is een goed idee. Maar daarvan hebben we er in Nederland nog te weinig van om dit probleem helemaal op te lossen. Op termijn levert dit ook een relatief bescheiden bijdrage.’
Ook lost het laden van elektrische auto’s niet het seizoensprobleem op, namelijk het feit dat er in de zomer een duurzame stroomoverschot is en in de winter een tekort. Mulder: ‘Daarvoor hebben we vormen van lange termijnopslag nodig. Zoals waterstof, of andere stoffen die daarvan zijn afgeleid.’
Foto's: Depositphotos
Nieuwsbrief
Vond je dit een interessant artikel, abonneer je dan gratis op onze wekelijkse nieuwsbrief.