Carlo van de Weijer

Carlo van de Weijer wil dat er niet meer, maar minder geld wordt uitgegeven aan het openbaar vervoer, door te kiezen voor zowel kwaliteitverhogende als kostenbesparende maatregelen.

Een halfjaar geleden presenteerde een coalitie van mobiliteitspartners onder de naam VOORUIT! een pleidooi voor slimmere, flexibelere, groenere en veiligere mobiliteit. Het voorstel bestaat uit een lange lijst van plannen: investeringen in fiets, beter gebruik van bestaande infrastructuur en tal van verbeteringen in het openbaar vervoer.

Hulde! Want dat zal tot een beter en vooral efficiënter en effectiever vervoer leiden, en dat maakt het allemaal beter én goedkoper. Maar dat laatste botst met een opvallend deel uit hetzelfde plan: om de plannen tot uitvoer te brengen, is de komende vijftien jaar één miljard per jaar extra nodig.

Door voortschrijdende techniek zijn veel van de klassieke voordelen van OV snel aan het verdwijnen.

Volgens een rapport van CE Delft uit 2014 kost het openbaar vervoer de maatschappij zo’n 7 miljard per jaar, alle directe en externe kosten meegerekend. Ter info: auto’s kosten in totaal zo’n 11 miljard, maar leveren ongeveer 12 miljard aan inkomsten op. Het OV levert de staat verder nauwelijks inkomsten op en kost daarmee 400 euro per inwoner, nog los van wat die betaalt voor het vervoersbewijs.

Die 7 miljard per jaar zal niet afnemen door nog méér te doen van wat we al deden. Zeker niet als we mee blijven gaan met eisen vanuit reizigersorganisaties en bonden zoals klapperborden op grote stations, toiletten in sprinters en het verplicht in stand houden van de minst waardetoevoegende baan van de toekomst: de machinist.

Maar nog belangrijker: het draagvlak om 7 miljard per jaar te investeren in mobiliteit zal snel afnemen. Door voortschrijdende techniek van met name fietsen, auto’s en de diensten daaromheen zijn namelijk veel van de klassieke voordelen van OV op het gebied van bereikbaarheid, inclusie, milieu, veiligheid en efficiency snel aan het verdwijnen.

De kracht van de Randstad is dat je binnen een halfuur reistijd al zo’n beetje alles kunt bereiken wat je in een normale dag nodig hebt.

Maar waarom vraagt de mobiliteitsalliantie dan een miljard extra? Bij de presentatie van het manifest werd de doelstelling genoemd om ‘in de Randstad binnen een uur van deur tot deur te reizen’. Mij lijkt deze stelling een oplossing op zoek naar een probleem. Waarom moeten we ervoor zorgen dat je binnen een uur vanuit Barendrecht in Laren kunt zijn?

Iets wat overigens al goed kan met de auto als je het juiste tijdstip kiest, en dat is steeds vaker een vrije keuze. De kracht van de Randstad, en eigenlijk van alle conglomeraties in Nederland, is juist dat je binnen een halfuur reistijd al zo’n beetje alles kunt bereiken wat je in een normale dag nodig hebt (werk, boodschappen, entertainment, natuur), vaak zelfs met de fiets. Daar hoef je vanuit economisch of maatschappelijk perspectief niet veel sneller of verder voor te reizen.

Ik stel voor de lat veel hoger te leggen: door echt te innoveren en daardoor niet méér geld, maar veel minder uit te geven. Met een maximaal flexibel systeem waar we investeringen verschuiven van infrastructuur naar de slimme techniek die daar overheen rijdt. De kosten gaan langzaam maar zeker naar de gebruiker. Waarbij we door de verder verbeterde informatie opstoppingen op de weg of in het OV steeds meer als een planbaar en vrijwillig te ondergaan fenomeen gaan beschouwen. Maar bovenal een herwaardering van langzame modaliteiten, want lopen en fietsen is per kilometer, maar zeker per reistijd verreweg de te prefereren vervoerswijze op bijna alle vlakken.

Dat zijn bijna allemaal zowel kwaliteitverhogende als kostenbesparende maatregelen die het mogelijk maken om de komende vijftien jaar elk jaar opnieuw een half miljard minder uit te geven aan mobiliteitssubsidie. Ze zullen de nodige innovatie aanwakkeren in alle sectoren en daar mag het bespaarde geld in eerste instantie ook voor worden gebruikt. Zodat we in 2032 echt duurzame mobiliteit hebben, ook financieel.

Het kan. In vijftien jaar van ruim zeven miljard naar nul mobiliteitssubsidie, met betere mobiliteit. Er hebben zich al wat geloofsgenoten gemeld. U hoort nog van ons.

Dr.ir. Carlo van de Weijer is directeur van het strategisch onderzoeksgebied Smart Mobility aan de TU Eindhoven en tevens werkzaam bij TomTom.

Vond je dit een interessant artikel, abonneer je dan gratis op onze wekelijkse nieuwsbrief.