De naam Josef Ganz zegt je vermoedelijk niets. Toch is hij de werkelijke ingenieur achter een van de beroemdste auto's in de geschiedenis: de Volkswagen Kever. De bejubelde documentaire over zijn bewogen leven wordt donderdag 4 mei opnieuw uitgezonden op NPO2.
Van de Volkswagen Kever is zo’n beetje alles wel bekend, denk je. In de jaren dertig ontworpen door Ferdinand Porsche, die van Adolf Hitler opdracht had gekregen om ‘een auto voor het volk’ te maken in een tijd waarin op ons continent enkel nog de rijken zich een automobiel konden veroorloven. Na de Tweede Oorlog groeide de Kever vervolgens uit tot een van de bekendste automodellen ter wereld, waarvan er tot 2003 meer dan twintig miljoen van de band rolden.
Kritische journalist
Documentairemaker Suzanne Raes slaagt er met Ganz: How I Lost My Beetle in om toch een volledig nieuw licht op de bekende auto te werpen. Ze richt zich op de Joodse ingenieur Josef Ganz (1898-1967). Al op jonge leeftijd raakte Ganz gefascineerd door autotechniek. Hij ontwierp zelf betaalbare auto’s en maakte daarnaast naam als kritische autojournalist, wat hem de nodige vijanden opleverde.
Begin jaren dertig bouwde hij de Maikäfer, een tweepersoonsprototype waarbij de motor achterin was geplaatst, voor de achterwielen. Revolutionair was verder de onafhankelijke wielvering, wat de wagen geschikt maakte voor elk mogelijk terrein.
Geschrapt uit de geschiedenisboeken
De Maikäfer groeide uit tot de Standard Superior, een auto die exact voldeed aan Hitlers wensen. Het enige probleem was dat de maker Joods was. De documentaire maakt op schrijnende wijze zichtbaar hoe Ganz vervolgens vakkundig uit de geschiedenisboeken is verwijderd, en Porsche als 'bedenker' van de Kever op het schild werd gehesen.
Raes baseerde haar documentaire grotendeels op een studie van Paul Schilperoord, een vaste medewerker van De Ingenieur. Aan Schilperoord is het te danken dat Ganz aan de vergetelheid werd onttrokken en dat er na een geweldige vondst in een stoffig Duits schuurtje zelfs weer een volledig gerestaureerde Standard Superior rondrijdt.
Maar de scène uit de film die het meest blijft hangen, is die waarin Schilperoord een lezing houdt voor een zaal vol VW-managers. Ze blijven weigeren te aanvaarden dat het oerontwerp van de Kever niet is ontsproten aan het brein van de befaamde Ferdinand Porsche, maar aan dat van een onbekende, jonge en verguisde Joodse ingenieur.
Ganz: How I Lost My Beetle is donderdag 4 mei om 14.25 uur te zien op NPO 2. De documentaire is ook beschikbaar voor streaming NPOStart.
Nieuwsbrief
Vond je dit een interessant artikel, abonneer je dan gratis op onze wekelijkse nieuwsbrief.