Facebook wil af van de journalist. Het sociale netwerk bouwde een algoritme dat automatisch trending nieuwsonderwerpen moet herkennen en in de nieuwsbalk op de site plaatst. Dat ging echter direct mis: nepnieuws van extreem-rechtse of antifeministische bronnen haalde de top van de dag.
Daarmee werd meteen duidelijk dat het algoritme van Facebook niet werkt, in ieder geval niet op dit moment. Het is makkelijk om meteen te zeggen dat het nooit wat zal worden met 'algoritmejournalistiek' of 'robotjournalistiek'. Journalisten willen dat maar wat graag geloven; het idee dat nieuwsselectie geen menselijk werk is doet velen twijfelen over hun baanzekerheid.
Neutraal
Facebook heeft ondertussen zijn eigen redenen voor het automatiseren van nieuwstrends. De site heeft meerdere keren benadrukt dat ze geen nieuwssite zijn. Daarmee willen ze aan gebruikers duidelijk maken dat ze geen politieke kleur kiezen en zoveel mogelijk neutraliteit nastreven. Een algoritme voelt neutraler dan een menselijk nieuwsteam. Facebook had overigens zo'n team dat onlangs ontslagen werd, waarna het algoritme de boel overnam. Eerder was er 'ophef' onder rechtstere internetgebruikers dat de nieuwsredacteuren een linkse vooringenomenheid zouden hebben.
Dat soort controverse is precies wat Facebook wilde voorkomen met een algoritme (dat overigens wel 'getraint' was door het nieuwsteam dat daarvoor maandenlang liet zien wat voor artikelen trendwaardig zijn). Maar de eerste poging liep uit op een fiasco. De score: een onwaar bericht van een site vol (rechts/conservatief) nepnieuws, een gelekte video van een man die masturbeerde met een McChicken (de kipburger van de hamburgerketen McDonalds) en een bericht met een aanstootgevend woord in de kop.
Slecht nieuws
Deze trending topics stonden ruim een dag online voordat Facebook ingreep. De eerste conclusie lijkt te zijn dat het algoritme niet werkt - vooral het nepnieuws is verontrustend, omdat dat suggereert dat álles trending 'nieuws' kan worden als genoeg mensen het 'liken'. Daardoor verspreiden dit soort nepberichten zich verder en is het hek snel van de dam. Aangezien 63 procent van de internetgebruikers aangeeft hun nieuws van Facebook te halen kan dat desastreuze gevolgen hebben voor waarheidsvinding en informatieverspreiding op het web.
Hoe het precies zo mis kon gaan is onduidelijk. Facebook geeft het algoritme niet vrij waardoor het gissen blijft naar de toedracht. Duidelijk is wel dat het sociale netwerk in principe werkt met een lijst van vertrouwde nieuwsbronnen voor hun trending nieuws, maar het nepbericht was niet afkomstig van één van die bronnen. Daar ging dus iets mis.
Intuïtie en gezond verstand
De vraag is of een algoritme zoiets ooit kan voorkomen. Strenger toezien op gerenomeerde bronnen is een begin - maar zelfs grote (conservatieve) namen als Fox News staan bekend om het publiceren van halve waarheden of zwartmakerij. Uiteindelijk is het moeilijk om puur aan de hand van tekstanalyse te bepalen of een bericht echt nieuws is. Dat is een proces waarbij ontzettend veel variabelen afgewogen worden. Iets waar jarenlange ervaring voor nodig is, en een beetje gezond verstand en intuïtie.
Dat zijn allemaal dingen die een algoritme (nog) niet kan. Facebooks streven naar neutraliteit van hun nieuwslijst is een schijnoplossing; er bestaat niet zoiets als neutraliteit. Wat wel bestaat is evenwichtige verslaggeving - maar dat is dan weer niet iets waar mensen het en masse over zullen hebben, want evenwichtigheid is saai en het delen doorgaans niet waard.
Zie hier het dilemma van Facebook. Dat hun menselijke nieuwsteam naar links neigde en daarmee soms zelfs conservatieve nieuwsberichten wegmoffelde is ongewenst. Maar een algoritme dat complotten en burgermasturbatie als belangrijkste nieuws van de dag ziet is een wel erg bleek alternatief.
Nieuwsbrief
Vond je dit een interessant artikel, abonneer je dan gratis op onze wekelijkse nieuwsbrief.