Plastic zwerfafval kan in de vorm van zogeheten microplastic in diepere bodemlagen terechtkomen en zo het grondwater bereiken. Dit is mede te wijten aan de regenworm, die plastic eet en dat een stuk dieper in de grond weer uitpoept. Dit blijkt uit onderzoek van Wageningen University, verschenen in de Journal of Environmental Science & Technology. Plastic op zich is niet heel schadelijk voor organismen, maar dat wordt het doordat bijvoorbeeld bestrijdingsmiddelen zich aan de minuscule plasticdeeltjes binden.
Over het plastic dat als afval in de oceanen terechtkomt, wordt al veel geschreven. Veel minder is bekend over plastic dat in onze bodem en vervolgens in het grondwater terechtkomt. In Nederland wordt plastic sinds kort voor een deel gerecycled; een ander deel wordt verbrand. Toch komt er ook nog plastic in de bodem terecht, een probleem dat in veel andere landen nog veel groter is.
‘Met name in hete, droge klimaten – denk aan landen als Spanje en China – proberen boeren de landbouwgrond vochtig te houden door hem af te dekken met plastic’, zegt dr. Violette Geissen, universitair hoofddocent bij de leerstoelgroep Bodemfysica en Landmanagement van Wageningen University. ‘Het probleem is dat boeren dat oude plastic vaak gewoon laten liggen, zodat het onder invloed van de zon verweert tot steeds kleinere stukken.’
Plastic in de bodem
Het vermoeden was er al langer dat plastic aan de oppervlakte uiteindelijk ín de bodem terecht kan komen. Om die hypothese te testen, bouwden de onderzoekers een modelomgeving in een glazen bak van 30 bij 40 cm, van 3 cm dik – zeer geschikt om de processen in de aarde te kunnen observeren.
Ze vulden de bak met aarde met daar bovenop plantenafval vermengd met plastickorrels van 50 tot 150 µm grootte. In dit kleine stukje model-aarde lieten ze regenwormen (voor de liefhebber: Lumbricus terrestris) los. Die bleken net zo gemakkelijk plastic als aarde te eten. Na een tijdje hadden de wormen een gangenstelsel gegraven. Wormen die waren blootgesteld aan grote hoeveelheden plastic, bleven wat achter in hun groei en groeven minder diepe tunnels.
Dieper gelegen lagen
Maar wellicht belangrijker: door het eten van het plastic verplaatste dat zich van het oppervlak naar dieper gelegen lagen. ‘We zien dat in de poep van de wormen verdichting van het plastic optreedt. Aten ze bijvoorbeeld aarde met 7 % plastic erin, in de poep wordt dat 14 %’, zegt Geissen. Belangrijk is ook dat veel plastic zich ophoopt rond de tunnels, waar gemakkelijk regenwater naar beneden kan sijpelen en zo plastic korrels naar het grondwater kan vervoeren.
Schadelijke stoffen
De wetenschappers pleiten voor vervolgonderzoek naar de effecten van het microplastic op planten en dieren. Geissen: ‘Uit eerder onderzoek naar plastic in het aquatische ecosysteem blijkt dat het grootste probleem niet de microplastics zelf zijn, maar het feit dat aan die korrels allerlei schadelijke stoffen blijven plakken, zoals organische verontreinigingen (zoals pesticiden). We willen dus weten welke routes het plastic op land aflegt.’ Ook richt vervolgonderzoek zich op de vraag hoe microplastic uit zwaar vervuilde grond is te halen.
Foto opening: epsos.de.
Nieuwsbrief
Vond je dit een interessant artikel, abonneer je dan gratis op onze wekelijkse nieuwsbrief.