De Rotterdamse architect Césare Peeren heeft een in onbruik geraakte Italiaanse villa getransformeerd tot een circulair en energieneutraal spektakelstuk, met banken van brandweerslangen, een bed van afgedankte metalen frames en restjes onbruikbaar geacht stucmateriaal op de badkamerwanden.
De villa in het noorden van Italië, vlakbij de grote meren en de stad Milaan, werd in de jaren twintig van de vorige eeuw gebouwd. Maar het pand was al tien jaar niet meer in gebruik en bovendien was de tweede verdieping nooit volledig afgebouwd. Een Nederlandse kennis van Peeren kocht de villa en schakelde hem in met het verzoek het pand zo circulair mogelijk en volledig energieneutraal te verbouwen.
Designmeubilair
April vorig jaar ging een team onder leiding van Peeren aan de slag. Samen met Italiaanse architectuurstudenten maakten ze een ‘oogstkaart’ waarop ze locaties in de regio rond Milaan in kaart brachten waar hergebruikte materialen te vinden waren.
Ze vonden er 130 afgedankte materialen, waarvan er twintig zijn hergebruikt in de villa. Zo was er, in de stad die bekend staat om zijn designbeurzen, veel afgedankt designmeubilair te vinden van expositiebouwers. Bijvoorbeeld een reeks witte kasten met aan de binnenkant zwart vilt, die als toonkasten voor onder andere kunstwerken en sieraden werden gebruikt. Het architectenteam transformeerde deze tot open kledingkasten.
Slangenleren banken
Daarnaast bleek er veel brandveiligheidsmateriaal in de regio te vinden. Dit wordt al gauw afgekeurd vanwege veiligheidsnormen, hoewel de feitelijke levensduur er dan nog lang niet op zit. Witte brandweerslangen werden getransformeerd tot ‘slangenleren’ banken en van twee verrijdbare brandblussers werd een tv-meubel gemaakt. Daarnaast maakten ze een eettafel van een afgedankt houten schoolhek en bouwden ze een hemelbed met een goudkleurig metalen frame en houten jaloezieën.
Gemêleerd patroon
Ook kwamen de architecten in contact met stukadoors die een speciale cement-zandhars gebruiken om muren mee te stuken. Dit product moet overal volledig egaal van kleur zijn, daarom laten zij altijd de laatste resten onderin hun emmers zitten omdat daar de pigmenten vaak niet goed gemengd zijn. Om de badkamerwanden te stuken gebruikte Peeren en zijn team juist al die onderste lagen waardoor een gemêleerd patroon ontstond. De aanschaf van nieuwe materialen is tot een minimum beperkt.
De vier badkamers kregen nieuw sanitair, er kwamen twee nieuwe keukens, er werd dubbelglas aangebracht en het plafond werd geïsoleerd. Zelfs op de onafgebouwde tweede verdieping is nauwelijks ingegrepen, afgezien van een beschermende coating op de houten en betonnen balken.
Energieneutraal
Met behulp van zestig zonnepanelen op een schuur in de tuin, een warmtepomp en warmte-koude-opslag in de bodem, is de villa naar verwachting energieneutraal. Een airconditioning is niet nodig. Het grote trappenhuis werkt als een natuurlijke ventilatieschacht, waardoor hitte in de zomer snel kan worden afgevoerd.
Met behulp van de louvre-luiken kan hitte of kou buiten de deur worden gehouden. Peeren: ‘Als we in de winter de luiken telkens op de zonkant openen, en de rest sluiten, en zo met de zon meebewegen, dan kunnen we het huis in een week tijd vijf à zes graden opwarmen, zonder verwarming. Maar dat vergt wel wat inspanning van de bewoner.’
Technische installaties
Daarom bevat het pand toch meer technische installaties dan Peeren gewenst had, zoals de zonnepanelen, warmtepomp en lagetemperatuur-convectoren voor de verwarming. Peeren wil het liefst zoveel mogelijk passief verwarmen of koelen, zoals dat heet, door gebruik te maken van isolatie en natuurlijke ventilatie.
Isoleren van de buitengevel van de villa was echter niet wenselijk omdat dit het oorspronkelijke karakter van de villa, met houten ramen en karakteristieke gevelafwerking, zou aantasten. Daardoor zijn er zestig zonnepanelen nodig om genoeg elektriciteit voor apparaten en verwarming te genereren. ‘Iedereen roept wel dat zonnepanelen duurzaam zijn, maar ze worden wel in China geproduceerd en er zitten veel grondstoffen in. Ik zou het liefst geheel zonder installaties werken, maar dan moet je de architectuur aanpassen en moeten gebruikers hun gedrag aanpassen.’
Materialen oogsten
Peeren werkt met zijn Superuse Studios aan zo duurzaam mogelijke architectuur. Met hergebruikte materialen knutselde hij ooit zijn eigen studio in elkaar. ‘Het oogsten van materialen, als een boer, deden wij twintig jaar geleden al. Maar toen was er een economische ‘boom’ en werden we als gek versleten. Nu zie je dat andere partijen het ook oppakken. Waar wij al twintig jaar aan werken is nu hip en heet circulair.’
Tekst: Amanda Verdonk
Foto's: Dennis Guzzo
Nieuwsbrief
Vond je dit een interessant artikel, abonneer je dan gratis op onze wekelijkse nieuwsbrief.