De toekomst is lastig te voorspellen, van technologie al helemaal. Maar terugkijken op toekomstdromen van weleer levert boeiende perspectieven op. Dat doet de tentoonstelling RetroFuture in het Eindhovense Evoluon.
Op een zonnige zondagmiddag, begin oktober, bezoekt De Ingenieur de tentoonstelling RetroFuture. Binnen is het rustig, waarschijnlijk doordat de jaarlijkse marathon die dezelfde dag in Eindhoven wordt gehouden.
Het Evoluon, ooit een interactief techniekmuseum dat honderdduizenden bezoekers trok, was de afgelopen decennia door eigenaar Philips gesloten voor het algemene publiek. Nu is het weer open.
Bij het binnenstappen van het iconische bouwwerk lijkt het alsof de tijd heeft stilgestaan. De mensen van Next Nature – een internationaal netwerk voor iedereen die graag meepraat over hoe de toekomst eruit kan zien – richtten er RetroFuture in. De tentoonstelling gaat over toekomstdromen, en wat daarvan is te leren. ‘In RetroFuture verbeelden kunstenaars en andere creatievelingen de wereld van nu en straks. Zo wordt dat idee van hoe de toekomst eruit kan gaan zien minder abstract en krijgen mensen er meer grip op’, zegt Next Nature-directeur Koert van Mensvoort in een persbericht.
Bevreemdend
De centrale hal van het gebouw blijkt groter dan die van buitenaf leek. Lang niet de hele hal is in gebruik voor RetroFuture, maar toch is het veel te veel om in één middag allemaal ‘te doen’. De tentoonstelling bevat drieduizend vierkante meter aan design, kunst, wetenschap en film, met een hoge informatiedichtheid. De indeling is aan het gebouw aangepast en gebaseerd op de drie ringen van de centrale hal, die de bezoeker van onder naar boven wordt geadviseerd af te werken.
Eenmaal boven is daar, als een kers op een taart, de RetroFuture Kermis met een aantal gamekasten zoals in een arcadehal. De bezoeker kan er een ritje naar de verre toekomst maken in een draaimolen, schieten op donororganen, zwemmen als een virtuele vis, praten met een algoritme of een deepfake maken van zichzelf, waardoor de tentoonstelling even een bevreemdend gevoel opwekt.
Vliegende schotel
In de jaren zestig, zeventig en tachtig bezochten veel Nederlanders het vooruitstrevende techniekmuseum dat het Evoluon destijds was. Het was daar een feest voor iedereen die in technologie en bèta geïnteresseerd was; kinderen mochten overal aan zitten. Het Evoluon was interactief en zal bij menig puber de kiem hebben gelegd voor een exacte studie. Eigenaar Philips trok echter in 1989 de stekker uit het museum en zette het markante gebouw voortaan in voor congressen en bedrijfsbeurzen.
Het Evoluon is een– nog altijd – bijzonder gebouw, dat doet denken aan een net gelande vliegende schotel. Het knappe is dat de architectuur tegelijk futuristisch en gedateerd aandoet. Het gebouw bestaat uit veel kaal beton, houten panelen en hier en daar blinkend staal. Veel originele details zijn behouden gebleven, al of niet van een ander verfje voorzien.
Verwachtingen van vroeger
RetroFuture neemt de bezoeker mee in de techniek van het verleden én in de verwachtingen die we vroeger hadden van de toekomst. Opvallend is dat de tentoonstelling nergens oordeelt, zelfs niet over de meest belachelijke technische oplossingen. Steeds worden verbanden gelegd tussen maatschappelijke ontwikkelingen en nieuwe technologieën, en zo biedt RetroFuture de bezoeker inzichten die steeds verrassen en de kennis verrijken.
Er is te veel om op te noemen. De vliegtuigcabine met kleine beeldschermen in stoelen die fragmenten van futuristische films uit het verleden laten zien, van Robocop tot 2001: A Space Odyssey. Een tunnel vol met futuristische voertuigen uit Amerikaanse comics en tekenfilms, steeds twee keer te zien: als tekening en als ge-3D-print model dat wit is geverfd. Alles staat overigens in tunnels, een slimme manier om intieme ruimten te creëren in een enorme hal waar de muren en het plafond steeds te ver weg zijn om iets aan te bevestigen.
En wat te denken van de kruidenierswinkel, volgestouwd met vreemde drankjes en houdbare etenswaren die bezoekers doen twijfelen of dit een grap is of toch serieus bedoeld. Een flesje cocaïnetinctuur? Gevriesdroogd astronautenvoedsel? Mac and cheese geperst in de vorm van een caketulband… Voorlopige conclusie: alles heeft echt bestaan, en de winkel moet laten zien dat de voedingsindustrie door de jaren heen soms rare dingen heeft bedacht. Ooit waren die drankjes en hapjes vooruitstrevend, maar het zijn geen blijvertjes gebleken.
Grijs kantoorleven?
Op grote wanden vol tekst en associaties staan de thema’s van de tentoonstelling uitgewerkt. Dit onderdeel kan wat saai worden voor de bezoeker, maar steeds als die zich even omdraait staat-ie oog in oog met een ander bijzonder kunstwerk. Fraai is ook het vogelpak waarmee Floris Kaayk in 2012 de wereld heel even wijsmaakte dat hij – onder het pseudoniem Jarno Smeets – kon vliegen als een vogel.
En indrukwekkend, op een bevreemdende manier, is het videokunstwerk Tribe Tower van studio SMACK. Dat toont een soort Toren van Babel die steeds groter groeit en waarin grijze figuren hun doelloze rondjes lopen. Kritiek op de consumptiemaatschappij of het eentonige, grijze kantoorleven van veel mensen? Wie zal het zeggen, maar alleen het kunstwerk is al fascinerend genoeg om minutenlang naar te staren.
Tentoonstelling RetroFuture
Evoluon, Eindhoven
Nog te zien tot en met 23 maart 2023
Meer info
Openingsfoto: De Retro Future Fair is een soort arcadehal vol bevreemdende maar boeiende games. Foto: Next Nature
Nieuwsbrief
Vond je dit een interessant artikel, abonneer je dan gratis op onze wekelijkse nieuwsbrief.