Met de verkoop van de Oculus Rift en de HTC Vive staat virtual reality (VR) op doorbreken. VR-deskundige drs. Jochen Riester waarschuwt voor overspannen verwachtingen. ‘De valstrik is dat de gebruiker snel wordt overgevraagd.’
Laat er geen misverstand over bestaan: virtual reality is een echte gamechanger. De techniek introduceert een nieuw paradigma in de wijze waarop informatie tot ons komt, zoals andere media dat eerder deden. Telegrafie, radio en televisie maakten het mogelijk om tekst, geluid en beeld te ervaren los van de plaats waar die vandaan komt. Virtual reality introduceert nu telepresentie, de mogelijkheid om ergens anders te zijn. We stappen als het ware door het scherm van de televisie midden in de scène waar we op dat moment naar kijken.
Je verkeert in een andere werkelijkheid
Gebruikers ervaren de informatie op een nieuwe manier: met virtual reality verkeer je in een andere werkelijkheid, de plek waar je op dat moment fysiek bent, doet er niet meer toe – tot je je bril weer afzet. Tegelijkertijd is je rol als toeschouwer een andere: in plaats van passief luisteren of kijken naar wat je krijgt aangeboden, ben jij degene die op zoek moet gaan, jij kiest waar je naar kijkt. Je bent nog steeds toeschouwer, maar wel een actieve.
Overvragen
Die actieve rol legt beperkingen op aan wat er met virtual reality mogelijk is. Zoals in een film een verhaal vertellen bijvoorbeeld, zal niet werken, want dat is overvragen van wat een gebruiker aankan. De meeste mensen houden het kijken naar virtual reality ook niet erg lang vol. Daarbij spelen bewegingsziekte en de beperkte kwaliteit van het beeld overigens nog steeds een rol. Wie met virtual reality aan de slag gaat, moet zich goed bewust zijn van deze beperking om de kwaliteit ervan goed te kunnen benutten. Pas op voor overkill.
Rijk medium
De rijkheid van het medium, de indringendheid om voor je gevoel in die andere wereld te zijn, leent zich heel goed voor toepassingen in onderwijs, journalistiek en gezondheidszorg. In de les kun je daadwerkelijk ervaren hoe het is om de tentoonstelling van Jeroen Bosch te zien, of om bij het hijsen van brugdelen in Alphen aan den Rijn te zijn. Journalistieke media laten je ervaren wat het is om op Lesbos te wachten op je asielprocedure, of om in het internationale ruimtestation ISS rond te zweven. In de gezondheidszorg helpt virtual reality bij het bestrijden van syndromen en fobieën: wie pleinvrees heeft, kan zo’n plein nu ‘veilig’ ervaren.
Anders filmen
Los van het gebruik van het medium stelt ook het maken ervan nieuwe eisen. Met opnamen van 360° heb je niets aan decors. Inzoomen en spelen met scherptediepte kan niet meer. Het gaat er vooral om te beperken: voorkom overdaad. Bij alles wat de maker aanbiedt, kan die tegelijkertijd profiteren van de rijkheid die het nieuwe medium biedt. Daarmee biedt virtual reality een schat aan nieuwe mogelijkheden.
Drs. Jochen Riester is docentonderzoeker bij het lectoraat Cross Media van de Hogeschool van Amsterdam. Foto Shutterstock
Nieuwsbrief
Vond je dit een interessant artikel, abonneer je dan gratis op onze wekelijkse nieuwsbrief.