Dat technologie ons helpt bij fysieke beperkingen is duidelijk. Maar we moeten goed opletten dat nieuwe techniek ons geestelijke comfort niet in gevaar brengt. Dat zei de Dalai Lama, de hoogste boeddhistische geestelijke, gisteren op een bijeenkomst in de Nieuwe Kerk in Amsterdam.
Naar het schijnt vond de nu 83-jarige Dalai Lama het als kind heerlijk om horloges open te maken en weer in elkaar te zetten. Het zou dus kunnen dat er aan de spiritueel leider wellicht een goed ingenieur verloren is gegaan. Zeker is dat hij een nieuwsgierige geest bezit, getuige de vragen die hij stelde aan de wetenschappers die deelnamen aan de Dialogue on Compassion and Technology, ter gelegenheid van de opening van de tentoonstelling Buddha’s Life, Path to the Present in de Nieuwe Kerk in Amsterdam, die sinds vandaag voor het publiek open is.
Toen het Britse meisje Tilly Lockey, dertien jaar oud, het podium betrad om de Dalai Lama haar twee bionische armen te laten zien (ze verloor haar armen al heel jong door hersenvliesontsteking), stak hij dan ook al snel zijn vinger uit met de vraag aan haar om er eens in te knijpen. ‘Oeh, heel sterk!’, was zijn verbaasde reactie, tot hilariteit van de zaal.
Gecharmeerd was de Dalai Lama duidelijk van het sociale dinosaurusrobotje dat hoogleraar Maarten Steinbuch van de Technische Universiteit Eindhoven (en SingularityU) had meegenomen. Het beestje reageerde op het gekietel van de Dalai Lama, wat aan hem een spontane schaterlach ontlokte.
Wit robotje
De wenkbrauwen van Zijne Heiligheid gingen nog verder omhoog bij het zien van het kleine witte robotje AV1 (zie foto rechts) dat de Noorse Karen Dolva van het bedrijf No Isolation had meegebracht. Dankzij het robotje kunnen kinderen die ernstig ziek thuis zitten toch de sociale gebeurtenissen op school blijven volgen, zodat ze bij terugkeer nog bij de groep horen.
Voor deze demonstratie werd het robotje van afstand bestuurd door een vrouw in Groot-Brittannië, Jade. De Dalai Lama was duidelijk gefascineerd door het gladde witte ding. ‘Kan Jade mij zien?’, vroeg hij Dolva, waarop ze bevestigend antwoordde. ‘Ja hoor, ik kan zien hoe knap u bent’, antwoordde Jade vanuit Engeland.
Menselijke intelligentie evenaren
Eén vraag kwam tijdens de dialogen meerdere keren terug, wat niet vreemd is gezien het feit dat de bijeenkomst mede was georganiseerd door het immer techno-optimistische SingularityU (lees: ‘Tsunami van technologie bij SingularityU Summit’): ‘Zal de computer ooit de menselijke intelligentie kunnen evenaren?’
De Dalai Lama reageerde hier duidelijk op: ‘Het maakt niet uit hoe intelligent een machine is, hij zal nooit de menselijke intelligentie kunnen evenaren.’ Om meteen een slag om de arm te houden: ‘Tenzij jullie in de toekomst laten zien dat ik ongelijk heb.’ De pretoogjes lieten zien dat de geestelijke het leuk vindt om af en toe wat dubbelzinnig te blijven.
Ziekte en dood
De tweede dialoog ging over ouder worden, ziekte en dood. Een fascinerend thema om voor te leggen aan een religieus leider die gelooft in reïncarnatie. Optimistisch stak de Belgische arts, onderzoeker en schrijver Kris Verburgh van wal met een verhaal over recent wetenschappelijk werk waarbij het is gelukt om muizen lichamelijk jonger te laten worden. Hun grijze haar met gaten erin werd weer vol en glanzend zwart. ‘Misschien slaagt de mens er ooit in om eeuwen te kunnen leven. Wat vind u daarvan?’
‘We hebben al te veel mensen op de aarde en problemen genoeg, zoals klimaatverandering’, antwoordde de Dalai Lama licht hoofdschuddend. ‘Volgens mij is het een natuurwet dat jonge mensen geboren worden, oud worden en de aarde verlaten. Zo hoort het ook. We moeten ons ook afvragen waarom we op aarde zijn. Ik denk niet om zo lang mogelijk te leven. We moeten zo harmonieus mogelijk leven, met mededogen voor anderen.’
Genbewerking
En de uitvinding van genbewerking dan, waarmee ziektes op een nieuwe manier aan te pakken zijn? (Lees: ‘Genbewerkte T-cellen genezen baby’s van leukemie’.) Wat vindt Zijne Heiligheid daarvan? ‘Het leven moet betekenisvol zijn, niet alleen maar zo lang mogelijk. Ik begrijp wel dat mensen deze kant op willen; ze houden van het leven. Die neiging is ook normaal.’
Hier draaide de Dalai Lama om de vraag heen. Misschien begrijpt hij niet goed wat er wordt bedoeld met genbewerking. Het is duidelijk een zeer intelligente man, maar hij is niet goed op de hoogte van de allernieuwste stappen in de technologie, fluistert een journalist die vaak over het boeddhisme schrijft. Zo schijnen computers en smartphones ook aan hem voorbij te zijn gegaan.
Geestelijk comfort
Tijdens de afsluitende persconferentie kwam moderne computertechnologie wel nog even aan bod, hoewel de Dalai Lama er niet in concrete bewoordingen over sprak. ‘Het is prachtig hoe technologie ons fysiek comfort brengt’, zei hij, wellicht verwijzend naar de bionische armen van het jonge meisje dat hij had ontmoet. ‘Maar we moeten ons afvragen of technologie ons ook geestelijk comfort brengt. Ik zie best vaak mensen die fysiek gezond zijn, maar met veel te veel stress.’
Met niet al te veel fantasie kan dit antwoord gaan over de verhouding die wij hebben met onze computers, smartphones en sociale media, die soms wat al te veel ons leven lijken te bepalen (lees: 'Apparaatje helpt met je concentratie').
Morgen, maandag 17 september, sluit de Dalai Lama zijn korte Nederlandse tournee af met een publiekslezing in het Rotterdamse Ahoy.
Openingsfoto De Dalai Lama in 2014.
Nieuwsbrief
Vond je dit een interessant artikel, abonneer je dan gratis op onze wekelijkse nieuwsbrief.