Met zijn lengte van 300 m kan de vandaag geopende nieuwe golfgoot van het kennisinstituut Deltares kunstmatige golven tot een hoogte van 4,5 m opwekken. Nu moet blijken of de Noorse zwerfkeien voldoen om de Groning-Friese Waddenkust te beschermen.
De nieuwe Deltagoot op de campus van Deltares in Delft is een betonnen bak van 300 m lang, 9,5 m diep en 5 m breed. Hij is voorzien van een groot bewegend schot, een waterreservoir van 9 miljoen liter en state-of-the-art-meetapparatuur. De Deltagoot kan daarmee het effect van extreme golven op bijvoorbeeld duinen, dijken of golfbrekers testen, evenals innovatieve vormen van hoogwaterbescherming, zoals natuurlijke oplossingen met vegetatie.
Het 10 m hoge golfschot heeft vier cilinders die het in beweging zetten, wat vereist dat ze volkomen synchroon bewegen. Het inregelen ervan kostte de bouwer (MTS) nog wel wat hoofdbrekens. Verder is het schot zelf bekleed met sensoren die informatie leveren op basis waarvan het effect van gereflecteerde golven is te neutraliseren.
Aan het andere uiteinde van de goot, bij de geleidelijk oplopende verhoging, liggen momenteel Noorse zwerfkeien die zijn ingegoten in beton op een ruim 11 m hoge dijk. ‘We hebben hier een deel van de kustverdediging van Groningen en Friesland nagebouwd. De betrokken waterschappen Noorderzijlvest, Hunze en Aa’s en Fryslân willen weten of die nog voldoende stabiliteit bieden’, zegt ir. Mark Klein Breteler, specialist dijkbekleding bij Deltares. ‘Onze rekenmodellen zijn niet geschikt voor dit soort keibekleding , terwijl we toch graag willen weten of die voldoet. Alleen al in het dijkvak Eemshaven-Delfzijl praat je over een oppervlak van 70.000 m2.’
De keien zijn gelegd op een filter, een basis van puin, en vervolgens in beton ingegoten, en wel zo dat de kopjes er allemaal op vrijwel dezelfde hoogte bovenuit steken. De keien liggen al er al meer dan een eeuw, en zijn naderhand in het beton ingegoten. ‘Door klimaatverandering en scherpere regelgeving neemt de maatgevende golfkracht toe. Het nadeel van de stenen is dat ze vanwege de ronde vorm minder stevig zijn verankerd en daarom zijn ze destijds ingegoten met beton. Maar nu is het pakket volledig waterdicht, en dat is ook niet ideaal.’
Klein Breteler kan de steenbekleding in de nieuwe golfgoot beter testen dan in de oude goot van het instituut die in de Noordoostpolder staat en een lengte heeft van 220 m. ‘Zeker bij dit materiaal wil je de werkelijkheid zo dicht mogelijk benaderen, en we doen dat nu een factor anderhalf beter doordat we hier hogere golven kunnen maken.’
Klein Bretelers hypothese is dat de stenen kunnen gaan bewegen wanneer een golf zich terugtrekt. ‘De bovenkant van de stenen ligt dan even vrij van water, maar aan de onderkant en in het filter waarop ze liggen is nog water, zodat de stenen omhoog worden gedrukt. En golfklappen kunnen scheurtjes in het beton veroorzaken.’
Om die hypothese te testen is de keibekleding volgehangen met drukopnemers. ‘We gaan testen met korte golven en lange golven, en voeren de hoogte zo ver op tot de bekleding bezwijkt.’ Het betekent dat na elke proevenserie een professionele steenzetter de dijkbekleding opnieuw moet opbouwen. Er komt ook een duurproef van 25 uur. ‘Als we weten wanneer de bekleding bezwijkt , onder wat voor omstandigheden, dan weten we ook of ze nog geschikt zijn om de Waddenkust te beschermen.’
Klein Breteler verwacht de tests na drie proevenseries ergens midden november te beëindigen.
Nieuwsbrief
Vond je dit een interessant artikel, abonneer je dan gratis op onze wekelijkse nieuwsbrief.