De invoering van het nieuwe nog niet beproefde Europese treinbeveiligingssysteem maakte de Fyra extra extreem storingsgevoelig.
Het treinbeveiligingssysteem ERTMS (European Rail Traffic Management System) bestaat uit twee subsystemen: GSM-Rail (GSM-R) en het European Train Control System (ETCS). De eerste component vormt een standaard voor communicatie tussen treinen en de zogeheten radio block centres langs het spoor, die de treinen de benodigde informatie leveren. ETCS is het eigenlijke beveiligingssysteem, dat het treinverkeer in goede banen moet leiden. Er zijn verschillende varianten. Level 1 lijkt in grote lijnen op de modernste variant van het Nederlandse atb-systeem (automatische treinbeïnvloeding): sensoren in de baan detecteren de aanwezigheid van een trein en er staan langs het spoor conventionele seinen. In Nederland geldt voor treinen op de HSL-Zuid met level 1 een maximumsnelheid van 160 km/h. De keuze voor level 1 als terugvalsysteem was een keuze van Infraspeed, het consortium dat de lijn heeft gebouwd.
Met level 2 zijn seinen niet langer nodig; de machinist beschikt over een beeldscherm dat alle relevante informatie levert. Treinen bepalen zelf aan de hand van bakens in de baan waar ze zich bevinden. Sensoren tussen de rails bepalen of een baanvak vrij of bezet is. De informatie gaat via een tussenstop in een elektronisch seinhuis naar een radio block centre (RBC). De toegelaten rijweg wordt door het RBC voor elke trein berekend, waarna de trein een movement authority ontvangt. Een belangrijk voordeel van level 2 is de nagenoeg continue uitwisseling van informatie: een trein krijgt aanhoudend door hoever hij kan doorrijden en bepaalt op basis van eigen metingen van snelheid en positie of er nog voldoende ruimte is. De machinist krijgt op een scherm informatie over de remcurve. Wanneer deze niet wordt gevolgd, stopt de trein automatisch. Het systeem maakt een beter benutting van het spoor mogelijk, maar de grootst winst zit in de verhoging van de maximaal toelaatbare snelheid: met level 2 mag een trein in Nederland 300 km/h rijden.
De keuze voor ERTMS level 2 werd eind jaren negentig door het ministerie van Verkeer en Waterstaat gemaakt. Het systeem moest toen nog worden ontwikkeld, maar zowel het ministerie als de NS verkeerden in de veronderstelling dat de gemaakte afspraken een probleemloze ontwikkeling van het systeem zouden garanderen. De ontwikkeling liep echter allerminst probleemloos. De afspraken lieten dusdanig veel ruimte voor interpretatie dat verschillende fabrikanten systemen ontwikkelden die niet eens met elkaar konden communiceren. Terwijl andere landen ERTMS op een laag pitje zetten, ging Nederland onverschrokken verder met de invoering op de HSL-Zuid.
Dit is een bewerking van het artikel dat in 2012 verscheen in De Ingenieur. Lead foto Jordi Huisman.
Nieuwsbrief
Vond je dit een interessant artikel, abonneer je dan gratis op onze wekelijkse nieuwsbrief.