Bij het verwijderen van kankergezwellen blijven regelmatig kleine aantallen tumorcellen zitten. Dat is een probleem, want daarmee is de kanker niet helemaal weg. In de Verenigde Staten gaan medische tests lopen op mensen met een plasmapen, een instrument dat met een koud plasma tumorcellen doodt die zijn overgebleven na een operatie.
Dit instrumentje, de Canady Helios Cold Plasma System and Scalpel genaamd, laat bij de punt plasma los, een koud geïoniseerd gas. Als de chirurg het ding een tijdje tegen weefsel aanhoudt, dan gaan de aanwezige tumorcellen dood, terwijl het gezonde weefsel niet wordt aangetast.
De 'plasmapen', nu nog een prototype, is al in het laboratorium getest en op kleine aantallen mensen. De doorbraak is nu dat de FDA, de Amerikaanse toezichthouder op voedsel en medicijnen, het heeft goedgekeurd voor clinical trials, systematische medische tests op grotere aantallen mensen.
Die tests gaan in september van start met, in eerste instantie, twintig patiënten. Het is onderzoek in fase I, wat wil zeggen dat de focus ligt op de veiligheid. Uit de tests moet blijken op welke manier het instrument het beste kan worden gebruikt, met zoveel mogelijk effect én zo weinig mogelijk ongewenste bijwerkingen.
Vierde verschijningsvorm
Een plasma is een geïoniseerd gas en wordt wel de vierde verschijningsvorm van materie genoemd, naast vaste stof, vloeistof en gas. In het heelal schijnt zelfs de meeste materie zich in plasmatoestand te bevinden.
Niet alle plasma’s zijn zo heet als de zon. Een plasma kan ook koud zijn, neem bijvoorbeeld een tl-balk. Het is een soortgelijk koud plasma waarvan de plasmapen van de Amerikanen gebruikmaakt.
Scalpel
Bij de pen is het plasmagedeelte geïntegreerd op een zogeheten elektrochirurgisch scalpel, een bestaand hulpmiddel in de operatiekamer. Dit is een scalpel dat werkt met hoogfrequente wisselspanning om te snijden in weefsel, het weg te halen of adertjes dicht te maken.
De chirurg die met de plasmapen werkt (zie video hierboven), moet hem tijdens het opereren tussen de 2 en 7 minuten aanhouden tegen het weefsel waar mogelijk nog tumorcellen zitten. Uit eerder onderzoek is gebleken dat na die tijd alle kwaadaardige cellen dood zijn.
Veelbelovend
Het bijzondere van de plasmapen is dat hij gezonde cellen in leven laat. Dit komt door zijn specifieke werking. Het plasma dat uit de pen komt laat stoffen ontstaan die reactief zuurstof bevatten, reactive oxygen species (ROS). Dit reactieve zuurstof maakt alleen tumorcellen dood, maar gezonde cellen niet. Dit is waarom de plasmapen zo veelbelovend is.
Dit komt doordat een tumorcel al deels geoxideerd is en het reactieve zuurstof van de plasmapen hem als het ware het laatste zetje geeft. Het extra reactieve zuurstof helpt de tumorcel om zeep.
Er zijn niet veel andere manieren om de tumorcellen te doden die overblijven na een operatie. Eén ervan is door ze met intens laserlicht te beschijnen, waardoor ze zoveel opwarmen dat ze kapot gaan. Laserlicht kan echter ook gezond weefsel beschadigen, een fors risico.
Bacteriën doden
Dat plasma cellen kan doden is al veel langer bekend, en wordt ook al gebruikt in concrete toepassingen. Zo kampen sommige patiënten met hardnekkige open wonden die maar niet dicht willen gaan. Het Nederlandse bedrijf Plasmacure heeft hiervoor een rubberen ‘pad’ ontwikkeld dat de wondgenezing bevordert door bacteriën te doden. Dit product is nog niet op de markt, maar wordt ook nog getest in medische trials.
Beeldmateriaal Purdue University
Nieuwsbrief
Vond je dit een interessant artikel, abonneer je dan gratis op onze wekelijkse nieuwsbrief.