Ingenieurs en instanties die zich met veiligheid bezighouden moeten zich niet verschuilen achter risicogetallen, maar de dialoog met burgers aangaan, op een manier die ook voor hen te begrijpen is, zo bleek tijdens de bijeenkomst ‘Eerlijk zijn over maatschappelijke risico’s van technische projecten.’
‘De staatssecretaris wilde zich een keer voorbereiden voor een debat over veiligheid, waarop ik uitgebreid vertelde over de risicocontouren en de achterliggende berekeningen. De staatssecretaris zei daarop: maar hier kan ik niks mee mocht ik er een vraag over krijgen. Heeft u geen ander verhaal voor me?’
Verberg je niet achter die getallen, maar zorg dat je in een taal spreekt die de verontruste burger begrijpt
De anekdote komt van programmamanager drs. Arie-Jan Arbouw van het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Wat hij er maar mee wilde zeggen is: heel goed dat er ingenieurs zijn die risicogetallen berekenen, maar die zijn op zich niet voldoende om de communicatie met de samenleving te voeren. ‘Verberg je niet achter die getallen, maar zorg dat je een taal spreekt die de verontruste burger begrijpt.’
Arbouw vertel de anekdote tijdens een van de sessies van het jaarcongres van het Koninklijk Instituut van Ingenieurs over ‘Slim omgaan met risico’s', dat gisteren plaatsvond in Gorinchem.
Onzekerheid betekent dat je niet weet wat wel of niet waar is
Het pleidooi werd verder uitgewerkt door ir. Rob Geerts, oprichter van het bureau AVIV, gespecialiseerd in veiligheidsvraagstukken. ‘We hebben de waarheid van het wetenschappelijk onderzoek. Maar juist bij risico’s zijn er onzekerheden, en onzekerheid betekent dat je niet weet wat wel of niet waar is.’ Je erop beroepen dat een bepaalde veiligheidssituatie voldoet aan de norm heeft dus maar beperkte betekenis.
Het is te eenvoudig te stellen dat de veiligheidsnormen voor iedereen gelijk zijn. Want de een ziet zijn belang gediend, en bij de ander komt het in de knel
Daarnaast zijn er normen in het geding, de vertaling van wat we maatschappelijk verantwoord vinden. Maar het voldoen aan die normen is slechts één kant van het verhaal. ‘Want wat rechtvaardig is staat niet los van belangen die in het geding zijn. Voor het bedrijf kan dat geld verdienen zijn, voor de omwonenden de kans op schade.’ Die belangen verschillen, dus het is te eenvoudig te stellen dat de veiligheidsnormen voor iedereen gelijk zijn. Want de een ziet zijn belang gediend, en bij de ander komt het in de knel.
Bij de discussie over veiligheidsrisico’s speelt volgens Geerts ook waarachtigheid een grote rol. ‘Hoe betrouwbaar is degene die met een risicovolle activiteit aan de slag gaat? Doet die inderdaad het uiterste om ongelukken te voorkomen? En hoe verifieerbaar is dat?’
Het gaat om legitieme belangen die in de knel raken. Neem dat als uitgangspunt, en denk niet dat je dat met een enkel risicogetal kunt wegpoetsen
Geerts baseert zich in zijn analyse op de vele cases waar hij in zijn adviespraktijk mee te maken heeft. ‘Steeds weer zie je dat de discussie heen en weer slingert tussen de hiervoor genoemde aspecten.’ Zijn ontnuchterende conclusie is dan ook: de ideale discussie over risico’s bestaat niet. Er is niet zoiets als dé manier van risicocommunicatie. ‘Het gaat om legitieme belangen die in de knel raken. Neem dat als uitgangspunt, en denk niet dat je dat met een enkel risicogetal kunt wegpoetsen.’
Openingsfoto: De toenmalige milieuminister Jacqueline Cramer doet verwoede pogingen bewoners van Barendrecht te overtuigen van de veiligheid van de ondergrondse opslag van CO2. (foto Arco van der Lee)
Nieuwsbrief
Vond je dit een interessant artikel, abonneer je dan gratis op onze wekelijkse nieuwsbrief.