Afgelopen week heeft het Britse parlement geruisloos een nieuwe wet goedgekeurd, waarmee veiligheids- en inlichtingendiensten ongekende macht krijgen. Internetproviders moeten bijvoorbeeld 12 maanden de internetgeschiedenis van hun klanten bewaren.
Dankzij de nieuwe wet hebben inlichtingendiensten in het Verenigd Koninkrijk meer mogelijkheden voor internetspionage dan welk Westers land ook. Zelfs de NSA uit de VS, die massaal data verzamelde van burgers en buitenlanders, heeft minder bevoegdheden dan de Britse diensten nu krijgen met de nieuwe regelgeving. Klokkenluider Edward Snowden noemde de wetten 'vergaander dan dergelijke wetten in de meeste autocratiën'.
De 'Snooper's charter' (Bespiedershandvest), zoals de wet is gaan heten, maakt vooral technieken die de veiligheidsdiensten al jaren gebruikten officiëel. Daarnaast stelt het de diensten in staat om verder te gaan dan voorheen. Alle vormen van communicatie kunnen nu worden onderschept , mits de diensten een vergunning krijgen die zowel langs de minister van Binnenlandse Zaken en een onafhankelijke rechter moet. Ook hebben ze de mogelijkheid om computers of telefoons te hacken, als ze een vergunning krijgen.
The UK has just legalized the most extreme surveillance in the history of western democracy. It goes farther than many autocracies. https://t.co/yvmv8CoHrj
— Edward Snowden (@Snowden) 17 november 2016
Bewaarplicht
Zorgwekkender zijn wellicht de regels voor massasurveillance, waaronder een clausule die internetproviders verplicht browsergeschiedenissen 12 maanden te bewaren. In Nederland is deze bewaarplicht in maart 2015 afgeschaft, nadat een rechter bepaalde dat hij in strijd was met privacy en geen doel diende. Inderdaad lijken dergelijke massaspionagediensten weinig nut te hebben voor nationale veiligheid.
In de VS bleek bijvoorbeeld dat van de 225 mensen die aangeklaagd werden voor terrorisme slechts 17 ontdekt waren door de massasurveillance van de NSA. Ook in Europa bleek het systeem niet effectief; hoewel aanslagplegers in Parijs en Brussel wel in het vizier van de diensten waren, kwam de informatie door slechte samenwerking van de diensten vaak niet bij de juiste persoon aan. David E. Hall, schreef in maart een artikel waarin hij betoogt dat de enorme hoeveelheid nutteloze informatie die uit massasurveillance voortkomt ervoor zorgt dat het praktisch nut klein is. De krenten uit die datapap halen is volgens hem onbegonnen werk en de capaciteit van de diensten is effectiever op andere manieren in te zetten.
Sleepnet
In Nederland buigt de kamer zich deze maand over een nieuwe inlichtingenwet, die trekjes vertoont van de vergaande Britse regeling. De Nieuwe Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv) is een update van een oude wet die diensten op het digitale vlak meer mogelijkheden moet geven. 'Onze grootste zorg is de invoering van de 'sleepnetbevoegdheid', waarmee de inlichtingendiensten grote hoeveelheden informatie kunnen onderscheppen, ook van onschuldige burgers', vertelt David Korteweg van privacyvoorvechter Bits of Freedom. 'Daarmee worden onschuldige mensen als verdacht aangemerkt. We weten dat dat leidt tot zelfcensuur, iets dat in een vrije maatschappij niet zou moeten.' Of die regeling ook door de twee kamers zal komen moet nog blijken.
De Britse wet zal dus twijfelachtig effectief zijn voor het vergroten van de veiligheid. Ondertussen zorgt die er bijvoorbeeld wel voor dat journalisten niet meer in staat zijn om anonieme bronnen te gebruiken. Als de overheid wil dat de bron openbaar wordt, hebben ze nu de mogelijkheden om dat te regelen, bijvoorbeeld door de telefoon van de journalist te hacken of zijn e-mailverkeer af te tappen. Dat kan ervoor zorgen dat klokkenluiders minder snel een journalist opzoeken.
Trump
Toch is het feit dát men nu die mogelijkheden heeft zorgwekkend genoeg. Lord Strasburger, parlementslid voor de Liberal Democrats in het Verenigd Koninkrijk, vertelde aan The Guardian: 'We moeten oppassen voor een Britse Donald Trump. Als zo iemand aan de macht komt, geeft deze wet hem of haar de macht voor repressie.'
Volgens Korteweg schuilt in dat laatste een klein lichtpuntje voor privacyvoorvechters zoals Bits of Freedom. 'Gezien Trump zijn uitspraken over bepaalde bevolkingsgroepen, daagt het besef wat de risico's van verregaande bespiedingsgereedschappen kunnen zijn. Daarmee wordt het privacyvraagstuk minder abstract dan het voorheen was.'
Nieuwsbrief
Vond je dit een interessant artikel, abonneer je dan gratis op onze wekelijkse nieuwsbrief.