Met een wollen schaatsmuts op, blik op oneindig, glijdt hij langzaam van links naar rechts. Op de achtergrond zie ik de historische gevels van de Keizersgracht. Mijn wenkbrauwen fronsen: je kan toch niet op de Amsterdamse grachten schaatsen?
Dan zoemt de camera uit. Kunstenaar Frank Ruwe schaatst wel degelijk. Op een zelfgemaakte drijfconstructie maakt hij schaatsbewegingen, van links naar rechts en weer terug. Via katrollen wordt zijn links-rechtsgeschuif omgezet in het draaien van een propeller en beweegt hij met de constructie vooruit. Een waterfiets, maar dan voor schaatsers!
Ik bel Frank om naar zijn motivatie te vragen. ‘Ik ben opgeleid als industrieel ontwerper in Delft’, vertelt hij. ‘Daar leer je efficiënte oplossingen te verzinnen. Als kunstenaar vind ik het leuk mijn ingenieursvaardigheden in te zetten om juist inefficiënte oplossingen te maken. Zo plaatste ik een omhoogschuivende Lamborghini-deur op mijn magnetron.’
Als kunstenaar vind ik het leuk mijn ingenieursvaardigheden in te zetten om juist inefficiënte oplossingen te maken.
De schaatsmachine ziet er inderdaad vrij inefficiënt uit in vergelijking met de souplesse van het glijden over ijs, merk ik op. ‘Haha, ja! Het is inderdaad een stuk zwaarder’, antwoordt hij. ‘Weet je, bij normaal schaatsen glijd je door als je van been wisselt. Bij de eerste versie die ik maakte, viel ik elke keer stil. Om over het dode punt heen te komen, zit er nu een vliegwiel aan de propeller. Maar zelfs daarmee blijft het lastig: je glijdt niet over water heen, je moet water verplaatsen.’
Als waterwetenschapper die ook graag nadenkt over wetenschapscommunicatie, ben ik weg van het idee om op deze manier te laten zien dat het klimaat verandert. Schaatsen op de grachten van Amsterdam is immers steeds minder vaak mogelijk.
‘Maak je met je schaatsmachine een statement?’, vraag ik hem.
‘Het zit er misschien wel in verstopt, maar ik heb mijn machine niet gebouwd als klimaatstatement. In februari 2012 had ik voor het laatst op de grachten geschaatst en gekeken bij de Keizersgrachtrace. Dat was geweldig: er ontstond een soort koningsdagsfeer op het ijs. Bij gebrek aan ijs de laatste jaren dacht ik: dan maar een alternatieve Keizersgrachtrace. Omdat ik de enige deelnemer ben, heb ik mooi oud winnaar Ronald Mulder de titel van ‘keizer’ kunnen afpakken.’
Het bewijst maar weer: betekenis en waarde van kunst worden bepaald door de kijker. Voor mij is Franks schaatsmachine een prachtig statement dat we als gevolg van de klimaatverandering niet vaak meer op de Keizersgracht kunnen schaatsen. ‘We’ niet. Maar Frank wel.
Tekst: Rolf Hut, universitair docent TU Delft, maker, spreker en schrijver.
Foto: Robert Lagendijk
Nieuwsbrief
Vond je dit een interessant artikel, abonneer je dan gratis op onze wekelijkse nieuwsbrief.