We zien medialieveling Elon Musk schutteren met Twitter en de bejubelde cryptogoeroe 'SBF' staat zelfs voor de rechter. Tijd voor de techjournalistiek om eens goed in de spiegel te kijken, schrijft hoogleraar en columnist Felienne Hermans.
In de fenomenale serie The Dropout volgen we opkomst en ondergang van Elizabeth Holmes, door Amanda Seyfried op onvergetelijke wijze vertolkt. De ondernemer richtte het bedrijfje Theranos op dat, zo liet ze investeerders geloven, bloedonderzoek revolutionair ging veranderen door dankzij een technologische innovatie aan één druppeltje genoeg te hebben.
De serie deed mij begrijpen hoe Holmes steeds verder in haar eigen web verstrikt raakte. Vroege prototypen deden het, dus een leugentje om bestwil kan best, want het gaan ons toch lukken? Fake it till you make it, maar dan te ver doorgevoerd.
De serie, te zien op Disney+, laat ook goed zien hoe slim ze haar verhaal wist te verkopen. Bekende mensen zoals oud-ministers Henry Kissinger en George Shultz wist ze aan zich te binden; met mensen met inhoudelijk houtsnijdende kritiek, onder wie zelfs Shultz’ eigen kleinzoon, maakte ze korte metten. Voor de meeste nieuwsmedia bleef ze intussen gelden als een genie.
Daar moest ik onlangs weer aan denken, nu we twee andere grote Silicon Valley-iconen live van hun sokkel zien donderen. Enerzijds is daar natuurlijk Elon Musk, van wie we inmiddels toch met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid kunnen zeggen dat hij van software weinig snapt en van software maken zelfs helemaal niets.
Diezelfde Musk wiens portret in juni vorig jaar ook de cover van De Ingenieur sierde, een themanummer met artikelen als ‘Hoe word je zo succesvol als Musk?’ en ‘Musk is de slimste mens die ik ooit ontmoette’. Dit was in de zomer van 2021, nadat Musk in het nieuws was geweest voor onder meer union busting, uitgesproken antifeministische denkbeelden, onterechte subsidies en misstanden in Tesla-fabrieken.
Al in 2018 schreef een zwarte vrouwelijke journalist voor Business Insider over de problemen bij Tesla en benoemde daarbij ook Musks excentrieke gedrag en gebrek aan sterk zakeninstinct, maar de techmedia hypten hem lekker door. Die beeldvorming zorgde ervoor dat je als criticus steeds maar weer met bewijs moest komen waarom hij én helemaal zo geniaal niet was, én niets goeds in de zin had, want ja: ‘Hij is toch zo geniaal en rijk en slim en...’
Iets vergelijkbaars zagen we ook gebeuren met Sam Bankman-Fried, wiens opkomst en ondergang nog stormachtiger verliepen. Op veel plekken (gelukkig niet op de cover van De Ingenieur) werd ‘SBF’ – als een ware celeb bekend onder zijn initialen – geroemd als geniale crypto-ondernemer en radicale vernieuwer van filantropie.
Hij kreeg het voor elkaar om Bill Clinton en Tony Blair op zijn events te laten spreken en ging op stap met beroemdheden als popster Katy Perry en sportheld Tom Brady. Dat straalde goed op hem af. Zijn bedrijf groeide als kool, Forbes zette hem wél op de cover, TIME op de lijst met honderd invloedrijkste mensen.
Criticasters werden daardoor weer smadelijk uitgelachen als ze kritiek hadden op óf zijn crypto-business, óf zijn niet-inclusieve en puur kapitalistische manier van denken over goedgevigheid.
En ook hier gebeurde het voorspelbare. SBF leed het grootste verlies ooit: 94 procent van zijn vermogen verdampte op een dag, en ook bij de beweging van het effectief altruïsme bleken misstanden aan de orde van de dag.
Wie had dat nou kunnen voorspellen? Iedereen natuurlijk, behalve de meeste techjournalisten, zo blijkt.
Felienne Hermans is sinds 1 oktober 2022 als hoogleraar Computer Science Education verbonden aan de Vrije Universiteit in Amsterdam.
Foto: Depositphotos
Nieuwsbrief
Vond je dit een interessant artikel, abonneer je dan gratis op onze wekelijkse nieuwsbrief.