2016 was een mooi jaar op techniekgebied: jarenlang lopende projecten kwamen eindelijk gereed en futuristische uitvindingen werden plots gemeengoed. Er was ook een schaduwzijde: de kwalijke invloed van het internet op de wereld bleek groter dan ooit, en het fenomeen 'nepnieuws' werd plotseling overal bekend. Dit is onze technotop van 2016, gepresenteerd in willekeurige volgorde.
1. Zwaartekrachtgolven meten
Hoe meet je iets dat bijna onmeetbaar is? Dat was de vraag die de ingenieurs en wetenschappers van LIGO (Laser Interferometer Gravitational-Wave Observatory) moesten beantwoorden. Zwaartekrachtgolven zijn kleine fluctuaties in de kromming van de ruimtetijd, te merken als kleine golfjes in de zwaartekracht. Theoretisch bestaan deze golven al jaren, maar experimenteel bewijs bleef tot nu toe uit. Het vereist namelijk extreem gevoelige meters. Met het elegante experiment LIGO ('Bestaan zwaartekrachtgolven aangetoond') bewezen ze dit jaar een fundamenteel natuurkundig verschijnsel met state-of-the-arttechnologie.
2. Alpha-Go versus de mens
Wanneer is een computer slimmer dan de mens? Dit jaar leek het eindelijk zover te zijn, toen een computer een mens overtuigend versloeg tijdens een potje Go. Het eeuwenoude bordspel geldt als een van de ingewikkeldste spellen ter wereld. Het is in het bijzonder lastig voor computers, omdat het om patroonherkenning gaat, iets waar computers in de regel slechter in zijn dan mensen. Een team van AI-bedrijf Deepmind lukte het wel, met een getraind kunstmatig brein dat honderdduizenden potjes Go speelde voor het op te nemen tegen de Go-kampioen. Daar wist de computer met onverwachte, maar niet ondoordachte zetten uiteindelijk te winnen ('Computer verslaat mens met 4-1 bij Go'). Daarmee was het laatste bastion van menselijke superioriteit geslecht.
3. De grote stations zijn klaar
Den Haag, Breda, Utrecht – grote, drukke treinstations die al lang aan vernieuwing toewaren, werden dit jaar voltooid. Rotterdam en Arnhem rondden vorig jaar hun make-over af. Daarmee zijn de meeste grote treinstations van Nederland in een nieuw jasje gestoken. Er was wisselend succes in de uitvoering en de ontvangst door de reizigers en architectuurwatchers. Maar ze voldoen in ieder geval aan de eisen van de toekomst: ruimte voor toenemende hoeveelheden reizigers en betere doorstroom voor treinen Als het goed is, kunnen de stations nu weer een paar decennia mee. Utrecht Centraal ('Nieuw stationscomplex Utrecht Centraal') is de grootste en meest complexe terminal voor treinreizigers. Maar ook Breda ('Breda opent multifunctioneel station'), Den Haag ('Vernieuwd station Den Haag Centraal gaat officieel open') en ('Extreme engineering voor station Arnhem') waren renovaties van formaat.
4. Nepnieuws
In 2016 werd de schaduwkant van social media duidelijk. Na de veelbesproken verkiezingen in de Verenigde Staten, die verrassend werden gewonnen door Donald Trump, ging men naarstig op zoek naar een dader. Een van de oorzaken: nepnieuws werd via social media ('Nepnieuws bestrijd je niet met algoritmen') – met name Facebook leek schuldig – verspreid en door mensen voor waar aangenomen. Het nepnieuws bleek nauwelijks te bestrijden en absurd populair: in de laatste weken voor de verkiezingen werden nepberichten meer gedeeld dan echt nieuws.
Facebook belooft inmiddels beterschap ('Facebook huurt factcheckers in tegen nepnieuws'), maar het incident lijkt voorgoed een trend te zetten. Mensen kunnen steeds makkelijker in een bubbel zitten waarin ze alleen nog maar berichten lezen die aansluiten bij hun wereldbeeld. Het is een vervelende kant aan social media en de verbondenheid van het internet, die ervoor zorgt dat je altijd wel een groep kunt vinden die het met je eens is.
5. Hololens en augmented reality
Weet je nog? Het lijkt alweer een eeuwigheid terug, maar deze zomer was Pokémon GO een rage van jewelste, en daarna weer minder ('Pokemon go hype lijkt voorbij'). Bewoners van stranddorp Kijkduin klaagden zelfs de maker van de populaire app aan vanwege overlast van fanatieke spelers. Waarom was het zo'n succes? Omdat het de echte wereld mengde met een spelwereld via augmented reality. Pokémon GO was de eerste grote toepassing, maar technologisch kan er al veel meer.
De Hololens van Microsoft ('Hololens voegt hologrammen toe aan werkelijkheid'), die dit jaar beschikbaar werd voor ontwikkelaars, laat mensen driedimensionale 'hologrammen' zien in de echte wereld. Zo kan een monteur een 3D-model van een machine bekijken om een defect te achterhalen. Artsen kunnen een mensenlichaam van binnen bekijken terwijl ze opereren. De mogelijkheiden zijn eindeloos en gaan veel verder dan zakdiertjes vangen.
6. Goedkope zonne- en windenergie
Duurzame energie gold lange tijd als subsidieslurper. Grote windprojecten zouden misschien helpen om CO2 te reduceren, maar winstgevend zou het nooit worden. Daar bleek dit jaar niks van te kloppen. De prijzen van zowel zonne- als windenergie daalden extreem. In Dubai ('Record laagteprijs zonnepark Dubai') kwam men uit op een stroomprijs van 3 dollarcent per kilowattuur. Ter vergelijking: een kolencentrale aldaar doet het voor 5,18 dollarcent.
Ook de (offshore) windenergie werd steeds goedkoper. Het laagterecord werd daar gezet op 5,45 eurocent per kilowattuur ('Shell bouwt windpark voor nieuw laagterecord') voor een windpark bij Borssele. De Nederlandse overheid bespaarde met die lage prijs miljarden euro aan subsidie.
De lage prijzen waren onder meer mogelijk door een gunstige rente en een lage prijs voor olie en gas. Daardoor lagen veel projecten voor fossiele brandstoffen stil en werd offshore-arbeid en staal goedkoper. Ondertussen wordt de techniek voor zonnepanelen en windturbines volwassen en weet men steeds beter hoe efficiënte opwekkers zijn te bouwen tegen zo laag mogelijke kosten.
Beeld: DeltaWorks
Nieuwsbrief
Vond je dit een interessant artikel, abonneer je dan gratis op onze wekelijkse nieuwsbrief.