De Gezondheidsraad heeft een update uitgebracht van zijn advies over hoogspanningslijnen en de straling die ze afgeven. Het voorzorgsprincipe blijft leidend: zorg dat kinderen niet langdurig worden blootgesteld aan magneetvelden van 0,4 µT of hoger. Nieuw is de aanbeveling aan de staatssecretaris om ook ondergrondse hoogspanningskabels te laten onderzoeken.
De vraag of je van sterke elektromagnetische velden kanker kunt krijgen, sleept al lang, maar is nog altijd niet beantwoord. Wel komt uit verschillende studies naar voren dat mensen die vlak onder hoogspanningslijnen wonen, een licht verhoogde kans hebben kanker te krijgen.
Zo hebben kinderen die vlakbij zulke elektriciteitslijnen wonen een tot twee keer zo hoge kans om leukemie (kanker van het bloed) te krijgen dan andere kinderen. Dit wil zeggen dat elke twee jaar één extra geval van kinderkanker mogelijk te maken heeft met de aanwezigheid van elektrische hoogspanning. Die kans is nog steeds heel erg klein; jaarlijks krijgen in ons land 135 kinderen de ziekte.
Update
Omdat het vorige advies alweer dateert uit het jaar 2000, was het tijd voor een update. De Gezondheidsraad deed een uitgebreide inventarisatie van de studies die sinds die tijd door wetenschappers zijn uitgevoerd.
Hieruit blijkt in ieder geval dat het risico op leukemie hoger wordt naarmate de afstand tot de hoogspanningsleiding kleiner is of naarmate de sterkte van het magneetveld hoger is. Kinderen die langere tijd zijn blootgesteld aan een magneetveld van 0,4 µT of hoger hebben een 2,5 keer zo hoog risico op het krijgen van leukemie als kinderen die enkele aan het achtergrondniveau blootstaan. Het aardmagnetische veld varieert tussen de 25 en de 65 µT, wat aangeeft hoe klein het veld van een hoogspanningslijn is.
Geen oorzakelijk verband
Het is níet met zekerheid te zeggen dat dit verhoogde risico komt door de hoogspanningsleidingen. Er is enkel een verband vastgesteld, geen oorzakelijk verband. ‘Er is geen werkingsmechanisme bekend van hoe een magneetveld leukemie zou veroorzaken. Bijvoorbeeld bij ioniserende straling is dat anders’, zegt persvoorlichter Eert Schoten van de Gezondheidsraad.
Ondergrondse kabels
Maar juist vanwege die grote onzekerheid wordt het voorzorgsprincipe gehanteerd; better safe than sorry. De Gezondheidsraad doet nu zelfs de aanbeveling om die voorzichtigheid uit te breiden naar ondergrondse hoogspanningskabels en transformatorhuisjes. Ook die veroorzaken magneetvelden, en die gaan door de aarde en door bouwmaterialen heen. ‘Wij geven nu dit advies af. Het is aan de staatssecretaris om daarop te reageren’, aldus woordvoerder Schoten.
Hersentumoren
Ook voor hersentumoren bij kinderen deed de raad onderzoek. Daar is het verband met magneetvelden nog minder sterk. Werden kinderen lange tijd blootgesteld aan 0,4 µT of meer, dan hadden ze een 1,5 keer zo hoge kans op een hersentumor. Maar in deze schatting zit een aanzienlijke onzekerheid en het is dus ook mogelijk dat dit gevonden verband op toeval berust.
Andere factoren
Hoewel er dus een verband lijkt te zijn tussen wonen bij hoogspanningslijnen en leukemie bij kinderen, is het niet uit te sluiten dat andere factoren hier een rol spelen. Een voorbeeld: stel dat de stroomkabels boven een drukke weg lopen, dan zouden ook uitlaatgassen een effect kunnen hebben. Of neem het feit dat vooral mensen uit lagere sociaaleconomische klassen bij hoogspanningskabels wonen, omdat dat minder populaire plekken zijn. Als die mensen er een minder gezonde levensstijl op na houden, zou ook dit kunnen samenhangen met het sneller krijgen van kanker.
Dit is deel 1 van een drieluik van de Gezondheidsraad over elektromagnetische straling; er volgen nog adviezen over de gevolgen voor volwassenen.
Openingsbeeld Baykedevries / Creative Commons
Nieuwsbrief
Vond je dit een interessant artikel, abonneer je dan gratis op onze wekelijkse nieuwsbrief.